Usu dâ «H» muta
Ntô mediuevu, s'usava la "h" muta pi scrìviri 'n sicilianu (p'asempiu s'usava spissu "hòmini" mmeci di "~òmini"). Si scrivìa accuddìni p'arricurdari lu sonu anticu dâ "h" latina quannu la palora era d'urìggini latina, o p'arricurdari la "h" greca quannu la palora era d'urìggini greca.
Diffusioni[cancia | cancia la surgenti]
Si tratta di n'usu assai arcàicu. Quasi nuddu scritturi sicilianu attuali s'attrivi a usari sta littra antica.
Asempi[cancia | cancia la surgenti]
Ô nizziu dâ palora[cancia | cancia la surgenti]
habitanti/habbitanti (abbitanti) dû latinu "habitantis"
haccetta (accetta) dû francisi "hachette" o "hache" ca dirìvanu dû fràncicu "happja".
harmunìa (armunìa) dû grecu "harmonia"
harnisi (arnisi) dû talianu "arnese" ca diriva dû girmànicu "harnesh"
hàbili/hàbbili (àbbili) dû latinu "hàbilem" o dû spagnolu "hábil"
hamu (amu, pi piscari) dû latinu "hamus"
havemu (avemu) dû latinu "habemus" o dû spagnolu anticu "habemos"
haviri (aviri) dû latinu "habere" o dû spagnolu "haber"
haviti (aviti) dû latinu "habetis" o dû spagnolu anticu "habédis"
havutu (avutu) dû latinu "habitus/habutus" o dû spagnolu "habido"
hebreu/hebbreu (ebreu/ebbreu/abreu/abbreu) dû latinu "hebraeus" o dû spagnolu "hebreo"
herba/herva (erba/erva) dû latinu "herba" o dû spagnolu "hierba"
heredi (eredi/aredi/redi) dû latinu "haeredem"
heritera (eritera) dû spagnolu "heredera"
heroi (eroi) dû grecu "hêrôe"
hìbridu/hìbbridu (ìbbridu) dû latinu "hìbridus" o dû spagnolu "híbrido"
hinnu (innu) dû latinu "himnus" o dû spagnolu "himno"
hoi (oi) dû latinu "hodie" o dû spagnolu "hoy"
homu (omu) dû latinu "homo"
honuri (onuri) dû latinu "honuri" o dû spagnolu "honor"
horrennu (orrennu) dû latinu "horrendus"
horrìbili/horrìbbili (orrìbbili) dû latinu "horrìbilem"
hòrridu (òrridu) dû latinu "horridus"
horruri (orruri) dû latinu "horrorem" o dû spagnolu "horror"
hortu (ortu) dû latinu "hortus"
hospitali (ospitali/spitali) dû latinu "hospitalem"
hòspiti (òspiti) dû latinu "hòspitem"
hulannisi (ulannisi) dû latinu "holand(i)ensis"
hùmidu/hùmitu (ùmidu/ùmitu) dû latinu "hùmidus" o dû spagnolu "húmedo"
humuri (umuri) dû latinu "humorem" o dû spagnolu "humor"
hura (ura) dû latinu "horam" o dû spagnolu "hora"
hurariu/horariu (urariu/orariu) dû latinu "horarius" o dû spagnolu "horario"
Ô nternu dâ palora[cancia | cancia la surgenti]
barahunna (baraunna) dû latinu o dû spagnolu "barahunda"
vihìculu (viìculu) dû latinu "vehiculum" o dû spagnolu "vehículo"
cohorti (coorti) dû latinu "cohortem"
pruhibbizzioni (pruibbizzioni) dû latinu "prohibitionem"
Baharìa (Baarìa, Bagarìa) di l'àrabbu.
maharìa (maarìa, magarìa)
rihabbilitari (riabbilitari), dû latinu "re habilitare"
mahu (mau, magu) dû latinu "magus"
rihalu (rialu, rigalu)
fahuri (fauri, favuri) dû latinu "favorem"
arrihurdari (arriurdari, arrigurdari) dû latinu "recordare"
parahuni (parauni, paraguni)
rèhula (rèula, règula) dû latinu "régula"
lihari (liari, ligari) dû latinu "ligare"
tàhula (tàula, tàvula) dû latinu "tàbula"
ecc.
Rifirimenti ca ùsanu sta «H»[cancia | cancia la surgenti]
- Grammàtica di Pitrè, 1870 (ma sulu pi «haju», «hai», «havi» e «hannu»)
- Grammàtica di Bonner, 2001 (ma sulu pi «haju», «hai», «havi» e «hannu», e poi comu na variazzioni)
Rifirimenti ca nun ùsanu sta «H»[cancia | cancia la surgenti]
- Vucabbulariu di Lucio Zinna - Antares Editrice, 2002
Ntâ littiratura siciliana[cancia | cancia la surgenti]
- Dî pruverbi siciliani cugghiuti di Giuseppi Pitrè:
- Nun aviri chi fari cu cavaleri cadutu 'n puvirtà.
- L'omu a cinquant'anni o è papa o varvajanni.
Sicilianu standard usatu ntâ wikipedia[cancia | cancia la surgenti]
Raccumannamu di nun usari sta «H» muta arcàica, pirchì è nu modu di scrìviri ca nun è nicissariu. Li dui suli ccizzioni sunnu chiddi nicissari di lu verbu aviri: "havi" e "hannu". Ci sunnu puru littirati ca l'ùsanu pi scrìviri "haiu" e "hai", e nun cunzidiramu st'ùrtimi usi comu di li errura.
