La soru di lu Conti

La soru di lu Conti

Dû libbru:	Fàuli, nueddi e cunti pupulari siciliani
Dâ ricota:	Biblioteca delle tradizioni popolari siciliane
Â cura di:	Giuseppi Pitrè
Situ Web:	Fàuli, nueddi e cunti pupulari siciliani: Vulumi 1; Vulumi 2; Vulumi 3; Vulumi 4

La soru di lu Conti e' nu cuntu chi fa parti dâ ricota di Giuseppi Pitrè: Fàuli, nueddi e cunti pupulari siciliani, cumprinnuta di quattru vuluma chi 'n turnu fannu parti dî vinticincu vuluma dâ Biblioteca delle tradizioni popolari siciliane.

Stu cuntu, cu na lunghizza di cincu pàggini, vinni cuntatu a Sarvaturi Salumuni-Marinu di Francesca Letu di Burgettu. Ntâ prima riga s'attrova sta sprissioni: «riccuni quantu lu mari», chi si tratta di nu pruverbiu cumuni nnî paisi marìttimi: «Lu mari è riccu».

Cuntu

Si cunta e s'arricunta ca cc'era na vota un Conti, riccuni quantu lu mari; e stu Conti avìa na soru, bedda ca mancu si pò diri, e avìa dicidott'anni, e pri forza di gilusìa iddu la tinìa sempri sutta chiavi ntra un quartinu di lu so palazzu, tantu ca nudda pirsuna l'avìa vistu mai e nuddu la canuscìa. A lìmitu e muru di lu palazzu di lu Conti, cc'era lu palazzu di lu Riuzzu. Dda bedda giuvina di Cuntissinedda, guardata e nchiusa comu na cani, nun la potti tèniri cchiui; tant'è si metti di notti , adàciu, adàciu, e spirtusa lu muru di la càmmara, sutta di un quatru bellu granni. Lu pirtusu currispunnia ntra lu quartinu di lu Riuzzu, sutta di n'àutru quatru , tantu ca nun si vidìa pri nenti. Una notti idda spinci lu quatru tanticchia, vidi nni lu Riuzzu un prizziusu lamperi addumatau, e cci dici:

– «Lamperi d'oru, lamperi d'argentu,

chi fa lu to Riuzzu, dormi o vigghia?»

E lu lamperi arrispunnìu:

– «Tràsiti, Signura, – Tràsiti sicura,

Lu Riuzzu dormi – Nun aviti paura.»

'Nca idda trasìu, e si va a curca allatu di lu Riuzzu. Lu Riuzzu s'arrispigghia, l'abbrazza e la vasa e cci dici:

– «Signura, dunni siti, dunni stati?

– Di quali statu siti?»

Ed idda, facennu ridiri dda vuccuzza d'oru, arrispunnìu:

– «Riuzzu, chi diciti, chi spijati?

Zittìtivi e guditi.»

Quannu lu Riuzzu s'arrispigghiau, e nun si vitti cchiù a lu latu dda bella Dia, si vesti ntra un lampu, e chiama:
– «Cunzigghiu! Cunzigghiu!» Veni lu Cunzigghiu, e lu Riuzzu cci cunta lu statu di li cosi:
– «Chi cosa hê fari, pri fàrila arristari cu mia?»
– «Sagra Curuna – cci dici lu Cunzigghiu – quannu vu' l'abbrazzati, attaccativi li so' capiddi a lu vrazzu, quanti si nni voli jiri, v'aviti a rispigghiari pri forza.»
Vinni la sira, e la Cuntissina dumanna a lu sòlitu:

– «Lamperi d'oru, lamperi d'argentu,

Chi fa lu to Riuzzu, dormi o vigghia?»

E lu lamperi a lu sòlitu:

– «Tràsiti, Signura, – Tràsiti sicura,

Lu Riuzzu dormi – Nun aviti paura.»

Trasi, e si nfila ntra lu lettu cu lu Riuzzu.

– «Signura, dunni siti, dunni stati?

– Di quali statu siti?»

– «Riuzzu, chi diciti, chi spijati?

Zittìtivi e guditi.»

Accussì s'addurmisceru, e lu Riuzzu s'avìa attaccatu a lu vrazzu li beddi capiddi di la Cuntissina. La Cuntissina pigghia na fòrficia, si tagghia li capiddi e si nni va. Lu Riuzzu s'arrispigghia::
– «Cunzigghiu! Cunzigghiu! La Dia m'ha lassatu li capiddi e spirìu!» Lu Cunzigghiu arrispunni:
– «Sagra Curuna, attaccati a lu vostru coddu un capu di la catinedda d'oru ch'havi a lu coddu idda.»
L'appressu notti la Cuntissina affacciau:

– «Lamperi d'oru....» ecc.

Lu Riuzzu si passau ntunnu a lu coddu la catinedda d'idda; ma comu s'addurmiscìu, idda tagghia la catinedda e spirisci. A la matina lu Riuzzu grida:
– «Cunzigghiu! Cunzigghiu!» – e cci rapporta la cosa. E lu Cunzigghiu cci dici:
– «Sagra Curuna, piggiàti un vacili chinu d'acqua di zafarana e lu mittiti sutta lu lettu. Com'idda si leva la cammisa, pigghiàtila ejittaticcilla a moddu ntra la zafarana. Accussì, quannu si la metti e si nni va, pri lu locu dunni nesci havia a lassari lu rastu.»

A la notti chi vinni, lu Riuzzu priparau lu vacili cu la zafarana e si jìu a curcari. A menzannotti idda dici a lu lamperi:

– «Lamperi d'oru...» ecc.

Quannu lu Riuzzu si misi a runfuliari, idda si susi côta côta pri pàrtiri, e trova la cammisa a moddu a lu vacili cu la zafarana. Senza diri cìu, torci e spremi ben pulita la camisa, e scappa senza fari rasti.

Di dda sira 'n poi, lu Riuzzu l'aspittau ammàtula a la so Dia, e si dava a la dispirazzioni. Ma a li novi misi a picu s'arrispigghia una matina, e si trova curcatu a latu un beddu picciriddu ca parìa un àncilu. Si vesti ntra un fallanti, e grida:
– «Cunzigghiu! Cunzigghiu!» Veni lu Cunzigghiu, e lu Riuzzu cci fa vidiri lu picciriddu, dicennu:
– «Chistu e' me figghiu. Ma com'hê fari ora pri canùsciri cu e' so matri?>» E lu Cunzigghiu ha rispunnutu:
– «Sagra Curuna, finciti ca murìu, lu mittiti mmenzu la crèsia, e dati òrdini chi tutti li fìmmini di la citati vinìssiru a chiànciri: cu lu chianci megghiu di tutti, chissa e' so matri.»

'Nca lu Re accussì fici. Vinìanu tutta sorts di fìmmini; dicìanu:
– «Figghiu! figghiu!» e partìanu comu avìanu vinutu. Vinni a la fini la Cuntissima, e cul li làrimi tanti misi a pilàrisi tutta e gridari:

– «Oh figghiu! figghiu!

Ca pr'avìriti troppu biddizzi,

Appi tagghiari li me brunni trizzi

Ca pri èssiri troppu bedda,

Appi tagghiata la me catinedda

Ca pri èssiri troppu vana,

Appi misa la cammisa ntra zafarana!»

Lu Riuzzu, lu Cunzigghiu e tutti mìsiru a gridari:» – «Chista è la matri! Chista è la matri!» Allura veni avanti lu Conti cu la sciabbula sfudurata e la spinci contra so soru. Ma lu Riuzzu si mettin di mmenzu e cci dici:

– «Fèrmati, Conti, vigogna nun e',

Soru di Conti e mugghieri di Re!»

Accussi si maritaru ddà stissu.

Iddi arristaru filici e cuntenti,

E nui ccà chi nni munnamu li denti.

Nutanni

Cc'è na virsioni di Vaddilonga ntitulata Lu Cannileri. La picciotta spija ôn cannileri:

– «Cannileri d'oru, cannileri d'argentu,

Chi fa lu me signuri, dormi o avventa?»

Lu cannileri cci arrispunni:

– «Signura, trasissi sicura;

Lu figliu dû Re veni a dormi a la nura.»

La Lampa d'oru di Notu è n'àutra virsioni, unni lu Cunziggheri dû Re è lu Conti, patri, nun frati, dâ picciotta nnamurata dû Re. Â dumanna dâ Cuntissina, la lampa fatata arrispunni:

– «Trasiti signura, trasiti signura,

Lu me patruni è curcatu a la nura.»