Afganistàn
| |||||
Muttu: n/a | |||||
Innu: Soroud-e-Melli | |||||
![]() | |||||
Capitali | Kabul 34°30′ N 69°10′ E | ||||
La cchiù granni citati | Kabul | ||||
Lingui ufficiali | Persianu (Dari), Pashtu | ||||
Cuvernu Prisidenti
|
Ripùbblica islamica Hamid Karzai | ||||
Ndipinnenza |
(dû Regnu Unitu 1919 | ||||
Aria • Tutali • Acqua (%) |
647.500 km² (40èsimu) 0% | ||||
Pupulazzioni • 2005 est. • n/a census • Dinsità |
29.928.987 (38èsimu) n/a 43/km² (n/a) | ||||
GDP (PPP) • Tutali • Per capita |
2004 stima 21.500 (105èsimu) 800 (185èsimu) | ||||
Munita | Afgani (Af) (AFN )
| ||||
Fusu urariu • Stati |
(UTC+4:30) (UTC+4:30) | ||||
Internet TLD | .af | ||||
Prifissu telefònicu | +93
| ||||
L'Afganistàn (Pashtu/Persianu Dari: Afğānistān, افغانستان) è nu statu di l'Asia cintrali. Cunfina a ovest cu l'Iran, a sud e a est cu lu Pakistan, a nord cu lu Turkmenistan, l'Uzbekistan e lu Tagikistan, e cu la Cina nni la parti chiù a est. Nudda parti dû sò tirritòriu cunfina ô mari.
La cchiù granni citati è Kabul chi n'havi na pupulazzioni di circa 1,5 miliuna di pirsuni. Lu sò jornu nazziunali si fisteggia lu 18 di austu.
La maggiuranza dâ pupulazzioni è islàmica: circa 84% sunnu sunni e circa 15% sunnu shi'a.
Storia[cancia | cancia la surgenti]
Occupatu nta l'anni '80 di la Russia, chi avìa sustinutu nu cuvernu cumunista riggiutu di Najubullah, fu pi nu certu tempu nta l'anni '90 cuvirnatu di nu riggimi teocràticu, riggiutu dî talibbani dû Mullah Omar. Doppu l'attintati dû 11 di sittèmmiru 2001 a New York, attribbuiti ô gruppu tirrurista talibbanu di Bin Laden, na cualizzioni guidata dî Stati Uniti libbirarru l'Afganistan, chi oggi cerca di ricustruirisi di manèra dimucràtica.
Giografìa[cancia | cancia la surgenti]
L'Afgnaistàn havi un tirritoriu privalentimenti muntuusu. Li cimi cchiù àuti arrìvinu a 3000 e passa metri. Lu clima è friddu di nvernu e càudu d'estati. Ccà ci sù li maggiuri escursioni tèrmichi dô munnu.
Pulìtica[cancia | cancia la surgenti]
Doppu la guerra dû 2001-2002, l'Afganistan è furmarmenti nu statu dimucràticu. Lu prisidenti è aiutatu di nu cunsigghiu di saggi, chi rapprisèntinu li vari tribbù afgani. Votazzioni a suffraggiu univirsali pirmìsiru di elèggiri nu parramentu nazziunali.
Talìa puru[cancia | cancia la surgenti]
Paisi dû Munnu | Asia |
Mediu Urienti: Arabbia Saudita | Bahrain | Cipru | EAU | Giurdania | Iran | Iraq | Israeli | Kuwait | Lìbbanu | Oman | Palestina | Qatar | Siria | Turchìa | Yemen |
Asia cintrali: Afganistan | Armenia | Azzirbaiggian | Giorgia | Kazakistan | Kirghizistan | Russia | Tagikistan | Turkmenistan | Uzbekistan |
Suttacuntinenti innianu: Bangladesci | Bhutan | India | Maldivi | Nepal | Pakistan | Sri Lanka |
Asia livanti: Cina | Giappuni | Corea dû Nord | Corea dû Sud | Mongolia | Taiwan |
Asia dû Sud-est: Brunei | Camboggia | Filippini | Indunesia | Laos | Malesia | Myanmar | Singapura | Thailandia | Timor Est | Vietnam |