Catalugna

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
(Rinnirizzata di Catalogna)
Catalugna
Catalugna – Bannera Catalugna - Stemma
(dittagghi) (dittagghi)
Catalugna - Lucalizzazzioni
Catalugna - Lucalizzazzioni
Dati amministrativi
Nomu cumpretu Catalugna
Nomu ufficiali Catalunya (ca), Catalonha (oc), Cataluña (es)
Lingui ufficiali Catalanu, occitanu, spagnolu
Capitali Barcillona  (1 620 809 ab. / 2017)
Pulitìca
Guvernu Cumunitati autònuma dâ Spagna
Òrganu d'autucuvernu Generalitat de Catalunya
Prisidenti dâ Generalitat Pere Aragonès (ERC)
Liggistratura Parramentu di Catalugna
Funnazziuni 1932
1979
Ària
Tutali 32 108 km² (72º)
Pupulazziuni
Tutali 7 522 596 ab. (2016)
Dinsitati 234 ab./km²
Nomu đđî l'abbitanti Catalani
Giografìa
Cuntinenti Europa
Cunfini Andorra, Francia, Araùna, Valencia
Fusu urariu UTC+1
UTC+2 'n ura lijali
Ecunumìa
Munita Euru
PIL pro capiti (numinàli) 33 580 $ (2012)
ISU (2010) 0,895 (àutu) (26º)
Àutru
TLD .cat
Prifissu tel. +34 (Spagna)
Sigla autu. E (Spagna)
Innu nazziunali Els Segadors
Festa nazziunali 11 di sittèmmiru


La Catalugna (n catalanuCatalunya e n spagnoluCataluña) è una dê 17 cumunitati autònumiSpagna, ntâ parti nord orientali dâ pinìsula. Fa 32.114 chmq;, cu na pupulazzioni di 6,5 miliuna di abbitanti e havi Barcilluna comu capitali. Dichiaratasi nazziuni nta preambulu dû propriu statutu di autonumìa (costituzzionalmenti ricanusciuta comu nazziunalità), a Catalugna sprimi rivindicazziuna nnipennentistichi, o almenu autonomistichi, pê proprie piculiarità linguistichi, ecunomichi e culturali. Li lingui parrati e scritti sunnu lu catalanu (maggioritariu) e lu spagnolu.

Lu sò status custituzziunali è disputatu ntra la Generalitat de Catalunya chi addichiarau la nnipinnenza dâ Catalogna lu 27 di uttùviru2017 e lu guvernu spagnolu, chi a cunsidira na riggiuni autònuma, e chi addicidiu di distituiri lu guvernu dâ Generalitat. Di fattu, la nnipinnenza dâ Catalugna fu annullata dâ distituzziuni dû guvernu dâ Generalitat dâ parti dû guvernu spagnolu e la cunsiquenti fujuta dû prisidenti catalanu Carles Puidgemont ntû Belgiu lu 30 di nuvèmmiru 2017.

La Catalugna custituisci lu nùcliu origginali e la parti dû tirritoriu cchiù mpurtanti unni è prisenti la lingua e la cultura catalana. La riggiuni storica dâ Catalugna cumprenni macari la Catalugna sittintriunali (n catalanu: Catalunya Nord), na pruvincia dâ Francia1659. La cunfinanti riggiuni di Valenzia (n catalanu: València), li Isuli Baliari (n catalanu: Illes Balears), Andorra, e a Frangia d'Aragona (nfurmarmenti chiamata a Francha de Lebante) sunnu strittamenti assuciati sturicamenti e linguisticamenti câ Catalugna. L'aria ntera è nurmalmenti nnicata comu Paisa Catalani (n catalanu: "Països Catalans").

Lu tèrmini Catalugna è talvota usatu dê catalani pi nnicari tutta l'aria unni si parra lu catalanu. Nta chistu casu la Catalugna è chiamata U Principatu (n catalanu: "el Principat") o Catalugna Propria (n catalanu: "Catalunya estricta"). Chista tirminoluggìa è usata sulu marginarmenti.

Lu nomu ufficiali dû Guvernu di Catalugna (nclusu lu Cunzigghiu, lu Parlamentu e lu Prisidenti) è "Generalitat de Catalunya" n catalanu o "Generalidad de Cataluña" n castigghianu (macari siddu n pratica chista forma è rara, a tindènza è di usari lu nomu catalanu puru n spagnolu). Arcuni applicanu scurrittamenti chistu nomu sulu ô Cunsigghiu, comu siddu fossi a midemma cosa dû Gabbinettu. A Generalitat è lu sistema (autònumu) di guvernu dintra lu statu spagnolu, ca nun è sutta l'auturitati diretta dû guvernu cintrali di Madrid.

La riggiuni godi di n'autunumìa estesa e, p'asempiu, havi la sô forza di pulizzìa (Mossos d'Esquadra), ca coesisti ccâ Guardia Civil e la Policia Nacional, diretti dû guvernu spagnolu.

La bannera dâ Catalugna

Ô cuntrariu dî cumunitati autònumi di Navarra e Paisi Baschi, nun havi lu sô prupriu sistema fiscali, quinni lu sustintamentu ecunòmicu dâ mministrazzioni riggiunali addipenni quasi cumplitamenti dû bilanciu dû guvernu spagnolu.

La divisioni mministrativa spagnola cumprenni quattru pruvinci: Barcilluna, Giruna, Leida, Tarraguna.

L'innu nazziunali dâ Catalugna è "Els Segadors", la bannera è la "Senyera".

La Festa Nazziunali è l'11 di sittèmmiru, data dâ scunfitta di Barcilluna a l'esercitu Franco-Castigghianu di Filippu V di Spagna.

Viditi puru:

Culligamentu esternu


Cumunità autònumi di Spagna Cumunità autònumi di Spagna
Andalusia · Araùna · Asturi · Baliari · Canari · Cantabria · Castigghia‑La Mancia · Castigghia e León · Catalugna · Estremadura · Galizzia · La Rioja · Madrid · Murcia · Navarra · Paisi Baschi · Valencia