Sicilia (èbbica bizzantina)
L'ébbica bizzantina in Sicilia accumenza cu la cunquista dâ Sicilia all'Ostrogoti ntô 551, e si finisci cu l'uccupazzioni arabba dâ Sicilia, cuminzata a Mazzara ntô 827 e cumpritata ntô 878 cu la cunquista di Sarausa e quarchi annu doppu Catania e Missina. Pi tuttu stu pirìudu la Sicilia fici parti di lu mpiru bizzantinu. La prisenza e la cultura bizzantina supravvissi pi tuttu lu piriudu àrabbu grazzî â na rilativa tulliranza armenu nzinu a libbirazzioni nurmanna â fini di lu dudicèsimu sèculu
La Sicilia bizzantina
[cancia | cancia lu còdici]Quannu Ravenna vinni accupatu dî Longubbardi nnô menzu dû sèculu VI, Siracusa addivintau lu centru dû mperu bizzantinu ntô punenti. Lu grecu pigghiau lu postu dû latinu comu la lingua ufficiali e li riti dâ cresia greca vìnniru adattati. Ntra l'anni 663 e 668 Siracusa addivintau la sedi dû mpiraturi Custanti II, e puru lu centru dâ cresia pi tuttu la Sicilia.[1]
La Sicilia nta ddì sèculi era na terra di fruntera. Siddu finu a Custanti II la principali prioccupazzioni dû cuvernu bizzantinu era di difènniri l'isula dê barbari vinuti dû nord, doppu la morti di Mecèzziu, chi succidìu a Custanti ntô 668, la Sicilia fu minazzata puru dê mussulmani, chi pruvarru a tràsiri ripitutamenti e sacchiggiaru la cità di Sarausa ggià ntô 669 o 670.
Lu diclinu
[cancia | cancia lu còdici]La fini dâ duminazzioni bizzantina dâ Sicilia è liata â vicènna di Eufemiu, nu ginirali bizzantinu, secunnu certuni vìttima dûn complottu. Li tassi dumannati dê bizzantini èrunu assai àuti, e iddu, assai carismaticu, versu lu 823 riniscìu a fàrisi elegghiri mpiraturi, cuntrullannu na Sicilia chi si vulìa nnipinnenti dû controllu bizzantinu. Quannu li bizzantini ripigghiarru lu controllu dâ Sicilia, Eufemiu dumannau l'aiutu di l'àrabbi di Kairouan, e ntô 827 participau ô sbarcu àrabbu a Mazzara, chi marcau l'inizziu dâ cunquista arabba dâ Sicilia, e la fini dû duminiu bizzantinu dâ Sicilia.
La prisenza bizzantina doppu lu 827
[cancia | cancia lu còdici]Li bizzantini riniscèrru a cuntrullari ancora pi dicènni diversi zoni dâ Sicilia orientali. Accussì, Muòrica ntô 844-845; Sarausa ntô 878 doppu n'assediu luoncu, Taurmina ntô 902 e l'ùrtumu avampostu bizzantinu, Rumetta fu pirdutu sulu ntô 965.
Puru doppu la cunquista arabba, la pupulazzioni ristau mpruntata â cultura bizzantina, grazzî a rilativa libbirtati di cultu cuncissa di l'arabbi. Quannu li nurmanni agghicarru a Palermu ntô 1072, truvaru nu vìscuvu bizzantinu, Nicodemu, pi fàrisi fari la missa di cilibbrazzioni dâ libbirazzioni di l'arabbi.
Li munumenta
[cancia | cancia lu còdici]
Nun sunnu assai li tracci chi li bizzantini lassaru. A Castigghiuni si pò taliari na chiesia di èbbica bizzantina. A Catania na chiesa dû VI sèculu, ntitulata a Santa Maria dû Rutunna, è ancora visibbili ntâ zona archiològgica di l'Odeon. Si pò diri chi nu stili tipicamenti bizzanzinu si pò asciari ntê monumenta di èbbica Nurmanna, comu li musàici dâ cattiddrali di Munriali.
Pirsunaggi stòrici ntâ Sicilia bizzantina
[cancia | cancia lu còdici]- Agatuni, primu papa sicilianu, tra lu 678 e lu 681.
- Liuni II. Succissuri di Agatuni fu papa nzinu ô 683.
- Custanti II, mpiraturi bizzantinu chi eligghiu Sarausa comu capitali di lu mpiru tra lu 663 e lu 668.
- Mecèzziu, fici ammazzari Custanti II e si fici pruclamari mpiraturi bizzantinu a Sarausa.
- Belisariu, libbirau la Sicilia dê barbari.
- Giorgiu Maniaci, ginirali bizzantinu chi pruvau a libbirari la sicilia de l'arabbi, ntô 1035.
- Eufemiu, ginirali bizzanzinu, prucramatusi Re di Sicilia tra lu 823 e lu 827
- Nicodemu, viscuvu ortodossu di Palermu ntô 1072.
- Tibberiu, usurpaturi ntô 718
- Elpidiu, usurpaturi ntô 781
Rifirimenti
[cancia | cancia lu còdici]- ↑ Smith, Denis Mack, (1968) A History of Sicily: Medieval Sicily 800—1713, Chatto & Windus, London, ISBN 7011 1347 2
.JPG){kind=small}