Lingua maltisa

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.

La lingua maltisa è una di li dui lingui nazziunali di Malta (l'àutra è lu ngrisi), e puru na lingua ufficiali di l'Unioni Europea. Rapprisenta n'ammiscata di lingui neolatini (suprattuttu sicilianu e talianu) e di àrabbu. Tanti palori d'orìggini latini, nfatti vennu dû sicilianu, na cosa pi nenti strammata quannu cunziddiramu la storia di tutti dui. P'asempiu, tutti dui ìsuli èranu accuppati dî saracini ô stissu tempu, e foru libbirati dî nurmanni ô stissu tempu. Ntra lu 1090 e lu 1530 Malta fici parti dû Regnu di Sicilia, e duranti st'èbbica, la lingua maltisa vinni nfruinzata dû sicilianu.

Tanti voti s'attròvanu dui virsioni dâ stissa palora, una d'orìggini àrabba, e n'àutra d'orìggini latina/siciliana; p'asempiu: sultan/re, leħen/vuċi, għanja/kanzunetta e sewwa/verità.

Ccà sutta attruvati na lista di palori siciliani - maltisi:

  • bon jornu - bonġù
  • bona sira - bonswà
  • ni videmu - saħħa
  • pi fauri - jekk jogħġbok
  • grazzî - grazzi
  • mi scusassi - jiddispjaċini / skużani
  • nun capisciu lu maltisi - ma nifhimx bil-Malti
  • parra talianu? - tparla bit-Taljan?
  • Sì / no - iva / le
  • unni s'attrova? - fejn hi?
  • pi jiri a - irrid immur
  • dritta / manca / drittu - lemin / xellug / dritt
  • bonvinuti! - merħba!
  • aiutu! - ajjut!

L'Alfabbetu[cancia | cancia la surgenti]

a b ċ d e f ġ g ħ h i ie j k l m n o p q r s t u v w x ż z

Mini vucabbulariu maltisi-sicilianu-talianu[cancia | cancia la surgenti]

bebbuxu > babbalusciu (lumaca)

bomblu > bùmmulu (contenitore d'acqua)

ġiebja > gebbia (riserva d'acqua)

xkubetta > scupetta (fucile)

gallinar > gallinaru-gaddinaru (pollaio)

innu > innu (inno)

inkontru > ncontru (incontro)

studjuż > studiusu (studioso)

medjazzjoni > mediazzioni (mediazione)

akkademiku > accadèmicu (accademico)

serju > seriu (serio)

maturazzjoni > maturazzioni (maturazione)

ċertu > certu (certo)

supplimentari > supplimentari (supplementare)

partikulari > particulari (particolare

lingwistiku > linguìsticu (linguistico)

ċirkustanzi > circustanzi (circostanze)

storiku > stòricu (storico)

kumplessa > cumplessa (complessa)

vulgari > vulgari (volgare)

kritiku > crìticu (critico)

riċenti > riċenti (recente)

kuxjenza > cuscienza (coscienza)

ċentru > centru (centro)

ġurnaliżmu > giurnalismu (giornalismo)

medju > mediu (medio)

reġistru > reggìstru (registro)

ġurnalistiku > giurnalìsticu (giornalistico)

kummenti > cummenti (commenti)

kulturali > culturali (culturale)

arti > arti (arte)

fatturi > fatturi (fattore)

dinamiku > dinàmicu (dinamico)

patrimonju > patrimoniu (patrimonio)

statiku > stàticu (statico)

istituzzjoni > istituzzioni (istituzione)

transizzjoni > tranzizzioni (transizione)

loġiku > lòggicu (logico)

poplu > pòpulu (popolo)

kummissjoni > cummissioni (commissione)

ministeru > ministeru (ministero)

abbundanti > abbunnanti (abbondante)

ingliż > nglisi (inglese m.)

pubbliku > pùbblicu (pubblico)

membru > membru (membro)

militari > militari (militare)

premju > premiu (premio)

attwalment > attualmenti (attualmente)

Ġunju > giugnu (giugno)

naturali > naturali (naturale)

Ingliża > nglisa (inglese f.)

mastru > mastru (maestro)

insista > nzista (insista)

kwistjoni > quistioni (questione)

Liami sterni e rifirimenti[cancia | cancia la surgenti]