Vermu dâ sita
| Vermu dâ sita | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Vermu dâ sita | ||||||||||||||
| Classificazzioni scintìfica | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Binomial nomu | ||||||||||||||
| Bombyx mori Linnaeus, 1758 |
Lu vermu dâ sita (Bombyx mori, Lingua latina: "vermu dâ dudda") è la larva di na vampaciuscia chi è assai mpurtanti 'n tèrmini ecunòmichi comu prudutturi dâ sita. Lu nutrimentu dû vermu dâ sita cumprenni sclusivamenti li fogghî dâ dudda. Sunnu d'urìggini dâ Cina sittintriunali.
Si chiama lu vermu dâ sita picchì ntrizza la sò scorcia dâ sita rozza. La scorcia veni fabbricata d'una fila cuntinua di sita rozza tra 300 e 900 metri di lunghizza.
Lu vermu dâ sita havi lu pitittu abbastanti granni. Si mancianu li fogghi dâ dudda cuntinuamenti, jornu e notti. Pi chissu, crescinu currennu. Quannu lu culuri dî so testi addiventanu cchiù scuri, signìfica ca è tempu pi fari la muta. Quannu la fannu circa quattru voti, li soi curpi addivèntanu nanticchia giarni e lu peddu addiventa strittu, chi significa ca stannu p'accuppunnarisi câ scorcia dâ sita.
Siddu si lassa lu vermu pi manciaricci fora dâ scorcia iddu stissu, la filusedda veni tagghiata e dunca la sita è ruinata. Pi chissu, la scorcia veni jittata ntra l'acqua vugghiuta, ammazzannu lu vermu e facennu la scorcia cchiù facili a sciugghìrila. Lu vermu pò essiri manciatu a stu puntu.
La vampaciuscia matura veni fatta a crisciri sulamenti pi prudùciri la sita e nun pò vulari. Si pò chiamàrila puru la "vampaciuscia dâ sita", o la "vampaciuscia dâ dudda".
Storia
[cancia | cancia lu còdici]Ntâ Cina, cc'è na liggenna ca la sita di stu vermu vinni scuperta di na mpiratrici antica chiamata Xi Ling-Shi (Template:Zh-cp). Stava facennu na caminata quannu vitti li vermi. Jìu pi tuccari unu cû sò jitu e straurdinariamenti na filusedda si cci nisciu! Cuntinuava nesciri, ncudduriannucci ntornu dû jitu, e putìa sintirisi livari di friddu. Quannu la sita si finìu, vitti la scorcia e s'addunau ca chissa era la funti dâ sita. E dunca, di ccà accuminzau na nnustria grannissima.
Li saracini si purtaru cu iddi ntâ Sicilia la canuscenza di sta nnustria. Era la prima banna di l'Europa unni sti vermi vìnniru crisciuti ntô senzu cummirciali, e pi tanti sèculi la Sicilia era lu centru di l'Europa pi prudùciri la sita.
Viditi puru:
[cancia | cancia lu còdici]
|
Nta Commons s'attròvanu àutri mmàggini rilativi a Vermu dâ sita. |