Trisceli

Lu Trisceli (Triskele o Triskell) è na raffigurazzioni di n'èssiri cu tri jammi (dû grecu τρισκελής), canusciutu puru cû nomu gricizzatu di Triskelion.

Nni l'aràldica si dici videmma triquetra, puru siddu cci porta un significatu n'anticchia diversu.

Trisceli dâ Sicilia

Duranti lu sèculu VIII prima di Cristu, addimentri ca li Greci navigàvanu nta lu Mari Meditirraniu circannu terri novi, asciaru la Sicilia, tannu scanusciuta d'iddi. Li Greci scummigghiaru ch'era n'ìsula a tri punti, chiddi chi nuàutri ora canuscemu comu Capu Pachinu ô sud, Capu Piloru a l’est, e Capu Lilibbeu a l’ovest. Lu Trisceli accumparìu ntâ scena doppu la scuperta di l'ìsula, e, 'n quarchi modu avissi a chi fari câ granni ìsula, chi appoi li Greci chiamaru Trinacria, dâ palora greca: trinacrios, chi veni a diri triàngulu. Lu Trisceli, appoi, fu aduttatu dî greci comu sìmmulu dâ Trinacria, chi cchiù appressu arristau comu sinònimu pâ Sicilia.

Trisceli di l'Ìsula di Man

L'assumigghianza forti tra lu Trisceli e lu sìmmulu a tri jammi di l’Ìsula di Man, havi statu oggettu di assai discussioni pi tanti sèculi. Na spigazzioni pussìbbili si rifirisci a n’orìggini indu-europea (e facirmenti havi n'orìggini cchiù vecchia dî greci antichi), o havi n’attaccagghiu â culunizzazzioni di l’Ìsula di Man di parti dî Vichinghi e a la cunquista dâ Sicilia di parti di li Nurmanni. Ma sulu la Sicilia havi usatu stu sìmmulu di cuntìnuu, accuminzannu di prima di l’era cristiana, attraversu li vari cunquisti di li Rumani, li Goti, li Saracini, li Nurmanni, eccetra. Lu Trisceli havi sempri fattu parti di lu stemma nazziunali sicilianu, usatu ntê banneri, scurpitu nta li palazzi, eccetra.

Pi capiri comu agghicau a l’Ìsula di Man, avemu a turnari a l'ùrtimi anni dû regnu svevu di Sicilia. Fidiricu II di Hohenstaufen (Fidiricu I di Sicilia), appi pi terza muggheri a Isabella, figghia di Arricu III di Ngraterra. Ntô 1254, quattr’anni doppu la morti di Fidiricu, lu figghiu nun liggìttimu Manfredi, fu fattu riggenti. Lu Papa Nnuccenziu IV lu scumunicau, e Manfredi pi risposta si pigghiau lu Regnu di Sicilia, ca cumprinnìa tutta l’Italia miridiunali, sutta li tirritori puntìfici. La Curia Rumana uffrìu la curuna di lu regnu di Sicilia a Arricu III di Ngraterra, pi lu sò figghiu Edimunnu, e lu re accuminzau a priparari l’asèrcitu. A lu giùvini prìncipi cci fìciru fari na parata davanti la corti ‘n custumi sicilianu. Cci foru priparati banneri cu lu stemma sicilianu e lu stemma riali di Ngraterra. Alissantru III di Scozzia accunzintìu a pigghiari parti â spidizzioni e s'attruvau prisenti duranti li festi dâ parata. L’Ìsula di Man fu data a Alissantru III quarchi tempu doppu lu chianu c’avìanu fattu fallìu.

È versu lu 1266, ca lu tre cassyn (ntâ lingua Manx) arristau comu parti pirmanenti di lu sò stemma. Ironicamenti, chistu fu lu stissu annu ca l’evintuali campiuni dâ cresia, Carlu d’Angiò, battìu e ammazzau Manfredi nta la Battagghia di Beneventu, e si pigghiau lu regnu di Sicilia, truncannu doppu 136 anni lu regnu sicilianu Nurmannu-Svevu.

Ê tèmpura nostri

D'orìggini, la testa di stu sìmmulu era chidda dâ Medusa, la cchiù tirrìbbili soru dî Gorgoni, chi avìa serpi pi capiddi. La virsioni d'oggi dâ testa dâ Trinacria è di na fìmmina, forsi na dea, certi voti cu l'ali pi significari lu cùrriri aternu dû tempu, e serpi pi significari saggizza. Li serpi appoi foru canciati e sustituiuti cu spichi di furmentu, pi significari la firtilitati dâ terra di l'ìsula. Lu Trisceli (o Trinacria) fu appoi aduttatu di lu Parramentu Sicilianu comu parti ntigrali dâ bannera siciliana, e fu misa ntô menzu, tra lu russu e oru dâ bannera.

Aùtri pruggetti

Nta Commons s'attròvanu àutri mmàggini rilativi a Trisceli.

Lijami sterni