Klaipeda

Artìculu n vitrina
Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
Lu portu di Klaipeda manìa circa 20 miliardi di tunnillati di merci ogni annu

Klaipeda (n tudiscu Memel o Memelburg; n pulaccu: Kłajpeda) è lu sulu portu dû mari dâ Lituania ntô Mari Balticu. La cità havi 164.310 abbitanti (2018), avènnu arrivatu a avìrinni 202.900 ntô 1989. Oggi Klaipeda è nu mpurtanti portu pî traghetti, chî culligamenti a Svezia, Danimarca e Girmania. È situata vicinu â vucca dû ciumi Neman.

Klaipeda havi na bidditta architittura nòrdica, sìmili a chidda ca si pò truvari ntâ Girmania, Ngriterra e Danimarca. Nnî sò parti custeri si trovanu paisi turìstichi pupulari comu Neringa e Palanga.

Storia[cancia | cancia la surgenti]

La parti nturnu a Klaipeda veni nizzialmenti pupulata di tribbù baltichi ntô seculu dudicèsimu . P’assai tempu appartinni â Prussia di l’est e a ssu tempu si chiamava Memel (tudiscu Memelburg, o puru Mimmelburg). Ntô 1254 Klaipeda appi cuncessi li diritti di cità cu nomu di Lübeck. Lu tirritoriu fu cummirtutu â cristianità dî Cavaleri Tiutonici. La Paci di Melno ntô 1422 misi li cunfini tra li pruvinci di la Prussia e la Lituania. Memel fu nclusa ntâ Prussia e lu cunfini arristò lu stissu nzinu ô 1919. Fu unu di li cunfini di l’Europa chi durò senza canciamentu pi tantu tantu tempu.

Accuminciannu ntô 1474 Memel fu cuvirnata di la liggi Culm di li cità c’appartinèvanu a li tirritori prussiani. Ntô 1525 lu ducatu di Memel, sutta Albertu di Prussia (Albrecht von Brandenburg-Ansbach-Prussia), aduttò lu Luteranisimu. Chistu fu lu principiu dûn tempu longu di pruspirità pi la cità e lu portu, mentri ca lu ducatu di Prussia era un fiu pulaccu e poi parti di la ripùbblica Pulacca-Lituania. Sta cità di cunfini sirvìu comu portu a la vicina Lituania, avènnuni beninfici sennu misa a lu sboccu di lu ciumi Neman. La fini di lu tempu pròspiru vinni quannu tra lu 1629 e lu 1635 Memel fu assartata, danniggiata e accupata di li svidisi. Sta cità fu ricustruiuta tanti voti e 75 anni doppu un gran nùmmaru di genti mureru a Memel a causa di la pesti. Cu la criazzioni di la Girmania unita ntô 1871 Memel addivintò na cità girmanisi ntô puntu cchiù estremu dû nord-est.

Ntô 1919 Klaipeda fu misa sutta lu prutitturatu dî Stati di l’Intesa. Doppu lu trattatu di Versailles, lu tirritoriu attornu a Memel fu spartutu dâ Girmania e un cuvernu autònumu fu misu sutta l’accupazzioni francisi. Però, l’esèrcitu di la Lituania sutta lu cumannu di lu culunnellu Budrys l’assartò nto 1923 e l’esèrcitu francisi si ritirò. Memel si la pigghiò lu Terzu Reich nta lu 22 di marzu, 1939, doppu l’accupazzioni di l’Austria, Sudeti e a Cecoslovacchia.

Duranti la secunna Guerra mundiali, accuminciannu cu la fini di lu 1944 e nzinu a lu 1945, la pupulazzioni scappò mentri si cummatteva. La cità fu catturata di l’Armata Russa nto jinnaru di lu 1945 e la ristitueru a la Ripùbblica Suviètica di la Lituania.

Un gran nùmmaru di abbitanti fôru mannati ntâ Siberia e lu restu di la pupulazzioni fu mannata ntâ Girmania.

Pirsunaggi cèlibbri[cancia | cancia la surgenti]


Wikimedaglia
Wikimedaglia
Chista è na vuci nzirita nni l'artìculu n vitrina, zoè una dî mègghiu vuci criati dâ cumunità.
Fu arricanusciuta lu 2006

S'hai traduciutu n'artìculu o hai criatu na vuci e riteni ca sia lu casu di fàrila canùsciri picchì è cumpreta n tuttu, signàlila. Naturalmenti, sunnu boni accittati suggirimenti e canciamenti chi mìgghiùranu lu travagghiu.

Signala na vuci          Archiviu         Talìa tutti l'articuli n vitrina