Gautama Siddhartha

Gautama Siddhartha, megghiu canusciutu comu lu Buddha Sakyamuni, è lu Buddha stòricu, funnaturi dû Buddhismu.
Nascìu ntâ lu 563 a.C.; era figghiu di lu re dû regnu dû clan Shakya, a li pedi di l'Himalaya, ntâ riggiuni ch'oj s'attrova ntâ lu cunfini ntrâ l'India e lu Nepal. Dicidìu d'alluntanàrisi di stu munnu di ricchizzi pi addivintari un mònacu minnicanti e si spustau pi tutta l'India, nsignannu lu caminu dû ruspigghiu (pi chissu fu chiamatu lu Budda ca voli diri l'Arruspigghiatu). Murìu ntornu a lu 483 a.C.

Giovintù e fuga ntâ furista

Figghiu di Suddhòdana Gautama, lu Ràjà (ragià) di na ripubblica aristucratica (ma la liggenna dici ca Suddhòdana era nu rè) e di sà cugina e mugghiera Màyà, Siddharta nasciu ntâ capitali Kapilavatthu, cità a 200 km di Benares, ca currispunni secunnu l'archiòlugi indiani a l'attuali Pipràvà, vicinu Lumbini ntô statu di l'Uttarakosala, riggiuni chi oj s'attrova nta lu cunfini ntra l'India e lu Nepal.

Setti jorna poi dâ sò nascita morì sà matri, e Siddharta fu crisciutu da Mahàpajàpati, suoru di Màyà e autra migghiera dû patri, c'appi autri dui figghi. La famigghia di Siddharta appatinia â casta dî guerrieri (kshatrya) e fu struitu pì putiri diviniri ntû futuru lu ragià dû sò regnu e si cunta ca vissi sà juvintù ntû lussu cchiù stremu.

Ntrâ li sedici e li diciannovi anni, iddhu si maritau cù sà cugina Bhàddakàccha, ca pí tanti ntérprétazziuni era na donna cù tri nomi, o p'autri ntérprétazziuni tri donni: Bhaddakaccha, Gopa e Yasodhara, dâ quali appi, atturnu ai venttott'anni, nu figghiu, Rahula. N'annu doppu, cù granni scandalu di sò patri ca si era oppostu, abbandunau sà casta, li ricchizzi, sà famigghia, e tuttu chiddu c'aveva pì viviri ntâ foresta, sulu e n'assuluta povirtà comu n'asceta (samana).

Ddà vissi canciannu maistri pì circa quatt'anni (536-532). Lu primu fu Alara Kalama difinitu dî testi comu unu di cchù granni yogin du sò tiempu, ca â fini di l'addestramentu lu cunziddirau nu Realizzatu e lu nomminau mastru e cumpagnu, ma Siddharta rifiutau e agghitti da Udraka Ramaputra, n'àutru granni yogin, unni accarzau i stissi risultati. Ancora Siddharta rifiutau la nommina a mastru e accuminzau na ricerca pirsunali.

U Risvégghiu

Dopu n'annu di pràtichi stremi, siccu, débbuli, vicinu a moriri, dicisi d'accittari n'offerta di manciari e venni abbannunatu di tutti. Picca cchiù tardi, ripigghiati li forzi e assittatu ntâ meditazziuni sutta n'àrvulu di ficus religiosa attravirsau li vari jhana (stati di meditazziuni prufunna) (MN 36) e adottau a duttrina dâ «via di menzu» ca rifiutava l'ascetismu stremu e currispunni au Ottùplici Sinteru (SN LVI.11). Raggiuntu accussì nù statu di cuncintrazziuni e purizza dâ menti, ottinni li tri canuscenzi dî sò viti passati, dâ reincarnazioni di l'èssiri secunnu a liggi dû Karma, dâ fini dî furmaziuni mintali ccà càusanu a sinsualità, u diviniri, a gnuranza. Mai però i sinsazzioni piacèvuli cc'accussì vìnniru nvàsiru o rimàsiru ntâ menti di Siddharta (MN 36).

Sùbbutu appi l'illuminazziuni finali. Dopu di chistu veni chiamatu «Arhat» (lu Beatu).

A pridicazziuni

Picca cchiù tardi iddu cumminci li primi discèpuli (chiddi stissi ca lu abbannunaru) nzignànnucci lu principiu di sà dottrina (li Quattru Nobbili Viritati) ntâ lu parcu di Benares. Cù sti primi cincu discèpuli nasci la prima cumunità buddhista (sangha) dâ storia. Appi poi sùbbutu migghiara di audituri e discèpuli, e addivinni canusciutu comu lu Buddha (dâ radici sanskrita budh = addumari, arrisbigghiari.) L’Anguttara Nikaya cunta ca stu nomu veni di Siddharta: quannu nu bramanu vidènnulu ci spiau s'iddu fussi nu deva (diu), iddu arrispunnìu di no, ci spiau s'iddu fussi n'àncilu, nu spìrdu, e iddu sempri arrispunnìu no. Accussì ci spiau: «allura chi sî?» e iddu arrispunnìu «sugnu sbegghiu» (sa: buddha) (AN IV.36).

Nzignau pí quarantacinc'anni (531 a.C.-586 a.C) ntâ li foresti, li cità e li paisi ntâ chiana dû mediu Gange, ntû particulari ntâ li regni di Maghada e Kosala, tinennu accura ca li sò nzignamenti fussiru tradotti ntâ i lingui parrati dû pòpulu (ntu particulari la lingua Pali), mmèci ca n'sanscritu. Ntû stu periudu sà popularità addiveni grannìssima e ntra lu pòpulu ci venunu attribuiti tanti miraculi. Abbulì lu principiu induista ca dicia ca putivanu «sarvarisi» sulu li bramini e li sacerdoti e stinnitti la pussibbilità di tràsiri ni l'òrdini monàsticu a li donni e a l'òmini di tutti li strati sociali e di tutti li casti.

Quannu iddu avìa sittant'anni ci fu lu primu scisma, vulutu di Devadattha, cuginu e discepulu dû Buddha ca mirava â succissioni. Chist'urtimu cuntatu comu pirsuna assai tinta dî testi buddhisti si dici ca cchiù voti circau d'assassinari lu Buddha. Ntû 586 quannu avìa circa na quattruvintina d'anni morì pí via di na ntussicazziuni alimentari (àutri dìcinu avvilinatu) a Kushingara, nun luntanu di Kapilavatthu.

Rifirinzi

AN IV.36: Anguttara Nikaya "I discùrsi di nùmmero criscìnti" IV.36: Dona Sutta "Ccû Dona", nnû Sutta Pitaka "U cannìstru di discùrsi".

MN 36*: Majjhima Nikaya "I Discursi di Midia Lunghizza" 36: Maha-Saccaka Sutta "U Discursu Chhiù Longu a Saccaka", nnû Sutta Pitaka "U cannìstru di discùrsi".

SN LVI.11*: Samyutta Nikaya "I Discursi Raggruppati" LVI.11: Dhammacakkappavattana Sutta "Fari Arriggirari a Rota dû Dhamma", nnû Sutta Pitaka, "U cannìstru di discùrsi".

• * Rifirinzi citati in A Sketch of the Buddha's Life - Readings from the Pali Canon, nnû situ Access to Insight - Readings in Theravada Buddhism.

Riliggiuni

Ateismu - Agnosticismu - Monoteismu - Politeismu - Enoteismu - Panteismu - Animismu Buddismu | Cunfucianismu | Cristianèsimu | Ebbraismu | Giainismu | Innuismu | Islam | Shintuismu | Tauismu | Zoruastrismu

Diu - testi sacri - cleru - eresia - mituluggia - lista di divinitati