Cioscu

Artìculu n vitrina
Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
Cioscu ppi vìnnita di vìppiti - Chiazza Umbertu - Catania

Lu cioscu (o ciospu) è nu niguzziettu ppi la vìnnita di vìppiti frischi priparati ô mumentu. La storia di li cioschi si perdi ntô tempu e la sò urìggini s’attrova sicuramenti nta li “acquaroli” ; chissi eranu vinnituri ambulanti di acqua e zammù o acqua e limuni e eranu prisenti nta quasi tutti li paisi dâ Sicilia e, speci nta la stati, dàvanu nu sirvizziu assai apprizzatu di tanti cristiani ‘n cerca di rifriggeriu.

Ntô catanisi, l’acqua e zammù o acqua e limuni vinìa arrifriscata cu la nivi purtata di l’Etna, unni si nn’attruvava abbunnanti d’intra caverni di nivi pirenni.

L’acquaroli ambulanti, cû tempu, si trasfurmaru e addivintaru putieddi fissi, dislucati nta li chiazzi cchiù di passìu di li citati; la furma architittònica di chissi è sicuramenti di urìggini àrabba e, pigghiannu p’asempiu li cioschi cchiù antichi di la cità di Catania, sunnu fatti cu na furma esagunali, cu lu tettu di lignu e nta ogn’una di li sei parti c’è fatta na finestra cu la mènzula e na tittoia , unni è pussìbbili urdinari, vìviri e arriparàrisi di lu suli.

Passannu l’anni, a Catania s’accumincia a usari l'acqua naturali frizzantina pigghiata nta li funti di lu virsanti sud-ovist di l'Etna e appoi s’accumanciaru a usari li sciroppi e doppu lu seltz. Li sciroppi, ntô principiu eranu di picca gusti e s’usàvunu principarmenti chiddi di li famusi vìppiti Fabbri, ma appoi cû tempu li ciuscari catanisi s’andustriaru e passaru a la pruduzzioni dè sciroppi: e accussì ntê cioschi s’attròvunu oi vìppiti priparati cu sciroppi fatti direttamenti d’iddi: sapuri di mannarinu, urzata, tamarindu e vìppiti novi comu lu "sciampagninu" (cidrata cu acqua e seltz).

Li cioschi di Catania[cancia | cancia la surgenti]

Lu cioscu nta la cità di Catania nun è sempricimenti nu postu di ristoru, iddu rapprisenta ppi ogni catanisi nu puntu di ritrovu, unni è facili accuntrari, di jornu e di notti, n’amicu, nu cunuscenti, quarc’unu cu cui scangiari quattru palori.

Ci nni sunnu na bizzeffa misi nta tutta la citati: a chiazza Umbertu, a chiazza Jolanda, ô Burgu (chiazza Cavour), a chiazza Roma, a chiazza di la Borsa, a “fera û lune”, e chissi ppi muntuari chiddi cchiù frinquintati ô centru.

Lu fattu di jiri o cioscu ppi nu catanisi è na tradizzioni ca accumincia cchiù di cent’anni fa e ca nun havi nuddu parauni nta àutri lochi siciliani o di fora; macari la tradizzioni di li vìppiti è tutta particulari: nta àutri posti si po’ vìviri o "Chioscu" na coca, na birra, n'acqua minirali, ccà si vivi nu mandarinu e limuni o nu seltz limuni e sali.
Quarcunu di ssi cioschi arresta apertu quasi 24 uri ô jornu e ppi 365 jorna all’annu, pirchì la tradizzioni dô cioscu nun finisci cu la fini di la stati. Pi lu pòpulu di la notti, è n’abbitùdini passari dô cioscu prima o dopu na jiuta ô cìnima, oppure ‘n pizzeria, o a discuteca e fari l’ùrtimi cummenti prima di cuncrùdiri la sirata.

Unu di li cchiù antichi e friquintati cioschi è chiddu di Giammona, a chiazza Umbertu; li sò sciroppi (fatti d’iddu stissu) sunnu fantàstichi: na vìppita assai scigghiuta è lu seltz cû sciroppu di mandarinu e limuni, ca pigghia accussì lu sapuri duci di lu mandarinu e l’aspru dû limuni; ppi diggiriri si pigghia lu selz cû tamarindu e limuni e tanticchia di bicarbunatu; c’è appoi lu sciroppu di mandarinu virdi e tanti àutri sciroppi strugghiuti sempri nta nu beddu biccheri di seltz friscu; la vìppita tradizziunali, ca veni pigghiata cchiù friquintamenti nta la stati p’astutari la siti, è lu seltz-limuni e sali.

Curiusità[cancia | cancia la surgenti]

A Catania lu finominu dê cioschi accumincia versu la fini di l'ottucentu, a via Etnea.
Lu cioscu di Costa s’attruvava ntâ chiazza Stesìcuru; lu cioscu Vezzosi era ntâ chiazza Domu, ‘n pizzu â cantunera cu la via Garibardi; chiddu di Giammona, era a la Colliggiata. Ma ntê primi anni dû novicentu n'urdinanza dicidi ca la vista di li signore fremme a dissitàrisi ô cioscu turbava l'òrdini pùbbricu, e accussì li cchiù vecchi cioschi stòrici di Catania foru trasfiriti unni sunu misi ora.

Wikimedaglia
Wikimedaglia
Chista è na vuci nzirita nni l'artìculu n vitrina, zoè una dî mègghiu vuci criati dâ cumunità.
Fu arricanusciuta lu 2007

S'hai traduciutu n'artìculu o hai criatu na vuci e riteni ca sia lu casu di fàrila canùsciri picchì è cumpreta n tuttu, signàlila. Naturalmenti, sunnu boni accittati suggirimenti e canciamenti chi mìgghiùranu lu travagghiu.

Signala na vuci          Archiviu         Talìa tutti l'articuli n vitrina

Sta vuci è na difinizzioni sìmprici di na palora n sicilianu. Lu sò cuntinutu pò èssiri migghiuratu.
Lingua Siciliana
Cosi di tutti jorna - Azzioni umani - Prufissioni - Sprissioni Tipici - Lingua Siciliana