Bagghiu

U bagghiu è na custruzziuni tìpica di l'antica Sicilia, custitujuta di na massarìa furtificata, di nu lascu curtigghiu senza mpinnati o dammusi e mura longhi di petra. Spuntaru prisumibbirmenti duranti â Sicilia di l'èbbica spagnola p'arrisòrbiri i prubblemi dâ disirtificazziuni e dû spupulamentu di l'ari nterni di l'ìsula. Pirò u mutivu principali di sta criazziuni stava nnô fattu ca la duminazziuni spagnola, cu la cumplicità di l'aristucrazzìa siciliana, tintava di sfruttari sempri cchiossai u tirritòriu isulanu e u so clima favurìvuli, pi siminari granu e autri ciriali. Nni picca tempu i bagghi addivintaru, nzèmmula ê latifunni dâ latata punintina e ê massarìi di chiḍḍa livantina dâ Sicilia, i capisardi dû sistema di sfruttamentu dâ terra e dî travagghiaturi dâ terra stissa. Oji i bagghi su' usati comu casi di l'agricurtura, quarchidunu comu munumenta autri ancora comu adificiu principali di nu cumplessu agriturìsticu.

Àutru significatu

Prununziatu bagghíu, rapprisenta lu nomu dû magistratu a Missina chi giudicava lu jussu finanzariu, spiciarmenti ddi casi di cui si trattava di summi abbastanti nichi. Putissi discríviri macari n'ufficiali chi riteni l'armali chi hannu fattu dannu â pruprietà d'àutri.

Etimoluggìa

La palora "bagghiu" havi uriggini ncerta. Macari veni di l'àrabbu bahah (curtigghiu) o di lu latinu ballium (curtigghiu cu muri ntunnu).

Giarizzo scrivi ca la palora veni dû francisi anticu, ca significava la parti nterna dû casteddu.

Pruverbi

• Nun su' boni du' gaddi ntra un bagghiu. (voli diri ca nun e' n'idia bona aviri dui capi nnô stissu postu).

Lijami di fora

• (IT) Bagghi e tunnari di Gianluca Serra