Vita

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
bùsciula Nota disambigua - Siddu stai circannu àutri cuntesti dâ palora vita , talìa Vita (disambigua).

A vita eni nu cuncettu principarmenti biuloggicu ca nun ci avi (purtroppu) na difinizzioni semprici.
Quarchi "cosa" si rici ca eni "viva" se almenu na vota duranti a so isistenza:

  • Crisci
  • Pigghia mangiari, usa lu mangiari ppi enirgia, e approduci matiriali di rifiutu. (Viri mitabbulismu).
  • Si movi, o muviennusi idda stissa o chi ci avi u muvimentu intra di idda.
  • S'arriproduci, criannu all'incirca copii d'idda stissa
  • Riaggisci alli condizzioni ca a circonnanu

Nta ogni casu, ci su na puca di eccizziona ca cunfermanu a regula. Chissu picchini a difinizzioni nun eni isatta, si putissi diri ca:

  • Lu focu eni vivu (fa tuttu chiddu ca fu scrittu supra)
  • Li mula nun si ponu arriprodurri comu tutti l'armali uttinuti ncurciannu dui speci diversi.
  • Li virus si riproducunu ma nun hannu nu veru e propriu metabbolismu

Nutati ca ci su nu munzieddu di organisma nun sunu capaci d'arriproducirisi e intantu su giniralmenti cunzidirati di ssiri "viva"; virri mulu e furmicula p'a isempiu.
Nta ogni ccasu, sti iccizziona poni siri cuperti addifiniennu vita a nu livellu di n'intera speci o di gena individuali.

Lu sturiu dâ vita eni ciamata bioluggìa e li pirsuni ca sturiunu a vita sunu ciamatu bioluggi.

Attuarmenti, lu pianita Terra parissi ssiri lu sulu pianita di l'universu canusciutu di l'essiri umani ca jeni capaci di sustiniri a vita.
A quistioni si a vita isisti a quarchi autra bbanna eni na cosa ca si sta cuntinannu a discurriri.
Ci fuorru na serii di farsi nutizzi supra a vita ca isistìa a quarchi autra bbanna nta l'universu, ma nuda di sti scuperti apparenti fuorru cunfirmati astura.
Attuarmenti parissi ca a cosa cchiu vicina â vita ca li scenziati truvarru fora ra a Terra a statu a pussibbili ividenza di vita batterica supra a lu pianita Marti.