Smiraldu
Lu smiraldu è na varitati dû birillu carattirizzata di nu culuri virdi ntenzu duvutu â prisenza di cromu (nzinu ô 0,19%) e/o di vanadiu. Ci havi la lucintizza comu lu vitru. Ntô Buddhismu è cunzidiratu unu dî setti tisori e equiparatu â saggizza.
Li jacimenti cchiù antichi sunnu chiddi eggizziani, vicinu â costa dû Mari Russu a sud di Kosseir. Chiddi di l’Urali foru scummigghiati sulu ntô 1830 e s’attròvanu ntê pressi di Ekaterinburg, unni s’attrova ntê micascisti nzèmmula a finaciti e acquamarina, accussì comu ntâ jacitura eggizziana. Li jacimenti dâ Mèrica miridiunali foru noti ntô '500: li jacimenti principali (e tutt'ora pruduttivi) sunnu chiddi dâ Culumbia e dû Brasili (stati di Goias e Minas Gerais). La minera cchiù granni ô munnu è attuarmenti chidda di Santa Terezina ntô Goias unni vèninu cavati a celu graputu. La roccia matri è macari ccà nu scistu. Nta l'Europa sunnu famusi dû mediuevu li cristalli di l'Habachtal nta l’Austria. Nta l’Italia, arcuni pizzudda di smiraldu (granni nzinu a 5 cm) foru attruvati nta l’anni '70 pressu la stazzioni di Domudòssula. Appoi attruvaru nu jacimentu nicu (oramai esauritu) ntê pressi dû Pizzu Marciu.