Negghia

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
La negghia matineri
La negghia dâ sira cala la visibbilità; viduta dû Tower Bridge a Londra

La negghia (comu la faogna) è un finòminu meteorològgicu chi si risulta quannu na nùvula originata dâ fumatamuddura o di l'acqua superficiali, veni a cuntattu cû solu. Tali vapuri, muvènnusi versu l'autizza, si raffridda e si cundenza ntra gocci nichi chi divìanu la luci sulari, dannu ô finòminu na culurazzioni opaca; sta cundinzazzioni pò abbiniri nni modi diversi secunna ô tipu di raffriddamentu chi l'havi causatu e assumi diversi nomi; li principali sunnu:

  • negghia di rraggiamentu
  • negghia d'avvizzioni
  • negghia di fumata
  • negghia fruntali (o di pricipitazzioni)

Tipi di negghia[cancia | cancia la surgenti]

La negghia di rraggiamentu pò essiri furmata dû raffriddamentu dû solu doppu la cuddataradiazzioni tèrmichi (nfrarussi) nni cunnizzioni attimusfèrichi calmi e cu celu sirenu. Lu solu friddu pruvoca cundinsazzioni nta l'ària cchiù abbicina pâ cunnuzzioni di caluri. In assenza di ventu lu liveddu dâ negghia pò essiri menu prufunnu dûn metru, ma ncasu di aggitazzioni lu liveddu pò nfittirisi. La negghia di rraggiamentu è cumuni nni l'autunnu e di sòlitu nun dura a longu doppu lu spuntari dû suli.

Si parra di negghia d'avvizzioni quannu l'ària ùmida passa p'avvizzioni supra lu tirrenu friddu e veni pi chissu raffriddata. Tali forma è cchiù friquenti suprô mari quannu l'ària trupicali ncontra a auti latitùdini l'acqua cchiù fridda. È puru assai cumuni lu casu in cui un fronti tèpidu passi supra na banna abbunnantimenti cummigghiata di nivi.

La negghia di fumata è la forma cchiù lucalizzata e è criata di l'aria fridda chi passa supra l'acqua assai cchiù cauda. Lu vapuri d'acqua trasi currennu currennu nta l'attimusfera pi menzu dâ fumata e la cundinsazzioni succedi appena ca veni junciutu ô puntu d'aquazzina. La negghia di fumata è cchiù cuntinuu nnî banni pulari, e attornu ê laghi cchiù granni e cchiù funnuti ntô autunnu tardiolu e ô nizziu dû mmernu.

La negghia fruntali (o di pricipitazzioni) si forma quannu na pricipitazzioni casca nta l'aria sicca darreri â nùvula, li sbrizzini liquidi svapùranu in vapuri d'acqau. Lu vapuri d'acqau si raffridda e ô puntu d'aquazzina cundensa e forma l'acqua.

La negghia si forma spissu ntê vaddi di muntagna duranti lu mmernu. È lu risurtatu dâ mmirsioni di timpiratura causata di l'aria fridda cchiù pisanti ca si cala ntâ vadda mentri l'aria cchiù cauda chi si jisa e passa supra li muntagni. Si tratta sustanzialmenti di negghia d'avvizzioni limitata dâ topografìa lucali, chi in cunnizzioni di carma pò durari quarchi jornu.

Tutti li tipi di negghia si fòrmanu quannu l'umidità rilativa si junci lu 100% e la timpiratura di l'aria si cala sutta lu puntu d'aquazzina, spincennula jusu furzannu lu vapuri d'acqua a cundinsari.

Effetti dâ negghia[cancia | cancia la surgenti]

La negghia riduci la visibilità. Puru siddu arcuni menzi di trasporti ponnu pinitrari la negghia usannu lu radar, li viculi stratali hannu a viaggiari pianu pianu e usari chiù lluminazzioni. La negghia lucalizzata è particularmenti piriculusa, e nni l'ariuporti videmma.

Classificazzioni ê fini ariunàutici[cancia | cancia la surgenti]

Nnâ mitiuruluggìa ariunautica, la dizzioni "negghia" (FG, "fog" nnî bullittini) è assuciata a na visibilità nfiriuri ê 1.500 metri. Pi visibilità supiriuri a 1500, ma nfiriuri a 3.000 m, si usa "faogna" (BR, "mist").

La negghia riduci la visibbilità: â manca, un jornu di suli, â dritta unu di negghia

Vuci currilati[cancia | cancia la surgenti]

Nta Commons s'attròvanu àutri mmàggini rilativi a Negghia.

Liami esterni[cancia | cancia la surgenti]