Nazziunalismu

Si pò parrari di nazziunalismu pî duttrini e li muvimenti ca sustennu l'affirmazzioni, l'esaltazzioni e lu putinziamentu dâ nazzioni ntisa comu cullittivitati omuggenia, ritinuta dipusitaria di valura tradizziunali tipici e sclusivi, dû patrimoniu culturali e spirituali nazziunali, sibbeni sta difinizzioni nun è univoca.

Storia

Tramuntatu doppu la traggidia dî dui verri munniali lu nazziunalismu classicu nasciutu nta l'Europa di l'800, jiu criscennu un nazziunalismu 'n formi novi ca, sutta la cuvirtura dî cchiù varii spinti ideoluggichi, fu la naca dâ "via cinisa" a l'autunòmia, dû nun alliniamentu, e dî lutti ô culunialismu ntô terzu munnu. Accabbata la diculunizzazzioni, dissulvuta l'URSS e tramuntata l'amminazza dâ verra fridda, lu nazziunalismu puliticu ntê paisi islamici fu 'n parti rimpiazzatu dû funnamintalismu riliggiusu, mentri 'n àutri parti dû pianeta comu 'n Africa e 'n mediu Urienti, li rivinnicazzioni nazziunalistichi si traduceru 'n veri e propii verri supra basi etnica. L'avanzari spissu nvasivu dâ glubbalizzazioni 'n spiciali modu ecunòmica pruduciu na riazzioni c'arridussi lu nazziunalismu a etnicismu.

Pircurrennu la storia, lu tèrmini fu usatu pi la prima vota dû tudiscu A. Weishaupt, funnaturi dâ setta di l'illuminati, e di l'àbbati A. Barruel ntê Mémoires pour servir à l'histoire du jacobinisme (1798) ma divinni d'usu cumuni sulu nta l'urtimi dicenni di l'800, li primi manifistazzioni dû nazziunalismu s'happiru 'n siquitu a lu Cungressu di Birlinu (1878), e siddu nizziarmenti la currenti fu cumuni 'n tutta l'Europa, surceru succissivamenti schemi diffirenti nta li vari paisi, tra cui vannu arricurdati lu Nazionalismu Umanitariu (Rousseau, Herder) ancora ligatu ô cosmopulitismu setticintescu, lu Nazziunalismu Jacubbinu nun tulliranti ntê cunfrunti dî dissensi nterni e animatu di zelu missiunariu, lu Nazziunalismu Libbirali (Burke, Guizot, Von Stein, Cavour) ca priviliggiava la suvranitati nazziunali 'n un cuntestu di garantuta libbirtati ndividuali, pulitica, ecunòmica; lu Nazziunalismu Ecunòmicu (List e la scola prutizziunìstica tudisca), ca studiava li mudalitati d'autusufficienza ecunòmica nazziunali. ocaca! Louis Snyder, ntô sò The meaning of nationalism (1954) pruponiu n'approcciu sturicu-crunuluggicu ndividuannu quattru formi di nazziunalismu succiduti ntô tempu:

• Nazziunalismu Ntigrativu (1815-1871) ca cuinvolciu p'asempiu li prucessi unificativi di stati comu Italia e Girmania;
• Nazziunalismu Smimbranti (1871-1890) ca vitti prutagunisti li minuranzi di mperi 'n dissulvimentu comu chiddu Austrungaricu e Uttumanu;
• Nazziunalismu Aggrissivu (1900-1945) causa scatinanti dî dui verri munniali e quinni prufunnamenti ntrizzatu cû Mpirialismu;
• Nazziunalismu Cuntimpuraniu (dal 1945 'n appoi) ca si carattirizza pi nu sforzu pâ spansioni ecunòmica e niuimpiriali di li dui principali attura dâ verra fridda (USA e URSS), e pâ spinta â diculunizzazzioni 'n Asia, Africa e Mediu Urienti.

Nfini, E. J. Hobsbawm (Nation and nationalism, 1990) accogghi la tesi pruposta di M. Hroch supra la divisioni dî muvimenti nazziunalistici 'n tri fasi:

a) riscuperta littiraria e folclorica dâ cultura pupulari;

b) l'aggitazzioni pulitica di lu nazziunalismu militanti di nichi gruppi;

c) l'adisioni a muvimenti di massa.

Nazziunalismu dî radicchi â sècunna verra munniali

'N ginirali, si distingui tra lu nazziunalismu dimucraticu o libbirali ca s'affermau 'n Europa e Mèrica Latina duranti la prima mitati di l'800, e lu nazziunalismu dâ sècunna mitati dû XIX sèculu. Lu primu pinzava â nazzioni comu cumunitati ca cuesisti pacificamenti e parititicamenti cu àutri nazzioni (tipica p'asempiu di Giseppi Mazzini), mentri lu sècunnu è ligatu â riazzioni contra la dimucrazzia parramentari e ô spansiunismu dî nazzioni d'Europa mpignati ntâ gara di supranità extraeuropea, lu culunialismu.

L'unificazzioni tudisca dû 1870 scunvolciu l'equilibri europei e accilirau lu sfasciu dî vecchi mperi multinazziunali, lu nazziunalismu assumiu carattiri diversi ntê varii nazzioni: l'Nghilterra s'idintificau ntâ missioni mpiriali britannica, la Girmania si sfurzau di criari nu statu auturitariu a forti vucazzioni prutizziunista e cu suggistioni pangirmanisti (von Treitschke e von Sybel), la Francia si strinciu attornu ô tradizziunalismu munarchicu e cattòlicu dâ destra di Barrès, manifistati graputamenti 'n accasioni di l'affari Dreyfus.

'N sta fasi lu nazziunalismu talianu si prisintau comu muvimentu elitariu, tra cui spiccaru li figuri di Gabrieli D'Annunziu, succissivamenti si passau a na fasi cchiù prupiamenti pulitica ligata ô nomu di Curradini cûn prugramma ca taliava a lu raffurzamentu di l'auturitati statali comu rimediu contra lu particularismu puliticu, e la verra pi l'affirmazzioni dû pristiggiu talianu. Lu jurnali Il Regno fu lu primu urganu ufficiali dû muvimentu nazziunalista talianu, e lu nazziunalismu svolciu un rolu mpurtanti 'n arcuni mumenti dâ storia d'Italia, comu 'n accasioni dâ guerra di Libbia (1911-1912), dû ntirvintismu â viggilia dû primu cunflittu munniali, dâ campagna supra la "vittoria mutilata" nta lu primu doppuverra. Lu muvimentu si funniu cû fascismu ntô frivaru dû 1923. 'N Italia, Portugaddu e Girmania, lu nazziunalismu jucau un rolu funnamintali nta l'elabburazzioni di l'ideoluggìi dî fascismi ô putiri, lu rapportu tra nazziunalitati, nazziunalismu e mpirialismu dî règgimi tutalitari fu a lu centru dû dibattitu sturiugraficu post-sècunna verra munniali.

Lu nazziunalismu ntô sècunnu doppuverra

Nzèmmula ô cumunismu e ô capitalismu, ntô panurama succissivu â sècunna verra munniali vannu agghiunciuti li muvimenti nazziunalistici o di "libbirazzioni nazziunali" ca mitteru cuntinuamenti 'n forsi la lòggica eggimunica dî dui supirputenzi. Câ cunchiusioni dâ staciuni di diculunizzazzioni, ca cuinvulciu drittamenti o nun drittamenti cintinara di miliuna di ndividui, lu nazziunalismu puliticu pariu comegghiè ntrasiri 'n na fasi di declinu, a iddu fu sustituutu, ntô munnu arabbu e 'n ginirali islamicu, dû nazziunalismu riliggiusu, antimiricanu ntâ rivuluzzioni iraniana dû 1979, antisuvièticu ntâ mmasioni suviètica di l'Afghanistan sempri ntô 1979, antiisraèlianu ntê tirritori palistinisi accupati. Lu nazziunalismu riliggiusu è chiuttostu na forma variàbbili a sècunna di l'area ntirissata, di risistenza cullèttiva 'n nomu di valura tradizziunali, â mudirnitati accussì comu ntisa di l'Uccidenti.

L'etnonazziunalismi

Nta l'urtimi anni si turnau a parrari di nazziunalismu 'n rilazzioni â caduta dî cumunismi e 'n particulari modu dâ caduta di l'Unioni Suviètica quali unicu mperu supravvissutu â prima verra munniali, lu mperu esternu (paisi di l'Europa urientali) si siparau cu mudalitati riativamenti pacifichi, siddu s'esclude la Rumania, e lu mperu nternu, obberu li stati ca furmavanu la fidirazzioni suviètica, lu siquiu di ddà a brevi. Tali disgrigazzioni detti modu a un novu tipu di nazziunalismu, cunfiguratu comu etnonazziunalismu, d'affirmàrisi ntâ fascia dû cuntinenti eurasiaticu ca va dâ costa balcanica di l'Adriaticu nzinu a l'Asia cintrali, abbasta arricurdari lu cunflittu nta l'ex Juguslavia e ntâ Cicenia russa. Lu nazziunalismu accussì, â fini dû XX sèculu assumiu il voltu di l'etnicismu, spissu esaspiratu e ammiscatu a funnamintalismi riliggiusi, tribbalismu, lucalismu o cumunitarismu, comu ntô casu di l'Africa subsahariana e 'n particulari modu 'n Ruanna e Burunni nel 1994.

Difiniri l'etnia, li verri etnichi e lu stissu etnicismu 'n quanto surrugatu dû nazziunalismu, è tantu difficili videmma pî scinziati suciali e l'antropologi, lassannu accussì graputi cumplessi chistioni.

Muvimenti etno-nazziunalisti europìi

Li majuri muvimenti etnonazziunalisti 'n Europa sunnu lu Vlaams Belang ntâ Fiandri,l'FPOE 'n Austria e la Liga Nord 'n Italia.

Tratti ca l'accumunanu sunnu:

• la lutta contra l'immigrazzioni extracumunitaria clannistina;
• la ferma uppusizzioni â massiccia immigrazzioni islamica;
• la lutta contra la Custituzzioni europea e lu mannatu di cattura europeu;
• l'uppusizzioni â ntrasuta dâ Turchia nta l'U.E.;
• l'uppusizzioni â cuncissioni dû votu a l'immigrati;
• la difisa di l'idintitati etnonazziunali e dî millinarii tradizzioni spirituali, culturali, linguistichi e sturichi dî Fiandri, di l'Austria e dâ Padania;
• la vuluntati di custituiri n'Europa dî pòpuli e dî nichi patrii 'n antitesi sia â stati-nazzioni ca a n'Unioni Europea pirciputa comu un cuvernu straniu e luntanu.