Kofi Annan
Kofi Atta Annan (Kumasi, 8 di aprili 1938 – Berna, 18 agosto 2018) fu nu diplomatico, sèttimu Sicritariu Ginirali dî Nazzioni Uniti ghanese. La sò càrrica finìu lu 31 di dicèmmiru 2006.
La nfanzia e la famigghia
[cancia | cancia lu còdici]Figghiu d'Henry Reginald e Victoria Annanin, nascìu a Kumasi/Ghana a lu tempu dâ culonia britànnica. La sô famigghia appartinìa a l'eliti di lu paisi, ntrammi li nanni e nu zu èranu capi tribbù. Lu sô nomu signìfica "nasciutu di venniridìa" Annan era nu giamellu, sô soru giamella, Efua murìu ntô 1991.
Sô patri travagghiau comu "export manager" pâ sucità Lever Brothers cocoa company.
Fu maritatu 'n secunni nozzi câ svidisa Nane Maria (Lagergren) Annan, abbucatu, artista e niputi di lu diprumàticu svidisi Raoul Wallenberg. La coppia havi tri figghî tra li quali Kojo Annan ricintimenti mpricatu ntô scànnalu dû prugramma Oil for Food[1].
Furmazzioni
[cancia | cancia lu còdici]Di lu 1954 a lu 1957, Annan friquintau lu culleggiu mitudista d'èliti Mfantsipim School, a Cape Coast. Ntôl 1957, l'annu 'n cui si diprumau, lu Ghana uttinni la ndipinnenza.
Ntô 1958 nizziau a studiari econumìa pressu lu Kumasi College of Science and Technology, ora University of Science and Technology. Arricivìu na burza di studiu ca ci pirmittìu di cumpritari li studi pressu lu Macalester College a St. Paul, Minnesota, Stati Uniti ntô 1961. Annan appoi studiau pressu l'Istitutu di Studi Ntirnazziunali Avanzati (Institut universitaire des hautes études internationales) a Ginevra, Svìzzira, ntô 1961–62, friquintannu 'n siquutu la Sloan School of Management pressu lu MIT (1971–72) cunsiquennu lu Master of Science 'n management.
Annan parra fruintimenti lu ngrisi, lu francisi, nunchì nummarusi dialetti e lingui africani.
Li primi passi
[cancia | cancia lu còdici]Ntô 1962 Annan accuminzau a travagghiari pi l'Urganizzazzioni Munniali dâ Sanitati. Dû 1974 ô 1976 fu diritturi di lu turismu 'n Ghana.
'N siquutu turnau ê Nazzioni Uniti e travagghiau comu "Assistant Secretary-General" ricuprennu 'n succissioni diversi roli: "Human Resources Management and Security Coordinator" (Gistioni dî Risorsi umani e cuurdinaturi dâ sicurizza) dû 1987 ô 1990, "Program Planning, Budget and Finance, and Controller" dû 1990 ô 1992 e "Peacekeeping Operations" dû marzu di 1993 nzinu a lu frivaru di 1994. Annan divinni appoi "Undersecretary-General" nzinu a l'uttùviru di 1995, quannu fu numinatu ncarricatu spiciali di lu Sicritariu pi l'ex-juguslavia. Doppu cincu misi turnau a lu sô rolu di "Undersecretary-General".
Sicritariu dî Nazzioni Uniti
[cancia | cancia lu còdici]Lu 13 di dicèmmiru 1996 Annan fu scigghiutu di lu Cunzigghiu di Sicurizza dî Nazzioni Uniti e cunfirmatu quattru jorna doppu di l'Assimbrea ginirali. Lu sô mannatu accuminzau ufficiarmenti lu 1 di jinnaru di 1997. Sustituìu lu sicritariu niscenti, l'eggizzianu Boutros Boutros-Ghali, divinennu lu primu sicritariu ginirali africanu di culuri.
Lu rinnovu dû sô mannatu, abbinutu lu 1 di jinnaru di 2002, fu ncunzuetu; secunnu li normi nfurmali dî Nazzioni Uniti la pusizzioni veni ricuperta di pirsuni di cuntinenti diversi a rutazzioni (videmma lu sô pridicissuri fu n'africanu).
Lu 10 di dicèmmiru di 2001, Annan e li Nazzioni Uniti arriciveru lu Premiu Nobel pâ paci pû sô travagghiu "pûn munnu megghiu urganizzatu e cu cchiù paci" ("for their work for a better organized and more peaceful world").
Annan diffidau li Stati Uniti e lu Regnu Unitu dû mmadiri l'Iraq senza l'appoju di l'ONU.
Ntô dicèmmiru di 2004, lu sinaturi ripubbricanu statunitensi Norm Coleman spiau li dimissioni d'Annan doppu lu cuimmurcimentu di sô figghiu 'n un casu di pajamenti nun ligali nta l'àmmitu dû prugramma Oil for Food.