Bricanti n Sicilia
| « Nuddu futuru cc'è pri nuddu pòpulu, siddu chistu non canusci o non voli canùsciri la storia sou. »
|
Tutti li genti ca ntô passatu agghicaru ntâ Sicilia, di quali banni avìanu vinutu, tutti foru accugghiuti dû pòpulu sicilianu; ma tutti, cui chiossai e cui cchiù picca, fìciru comu e peggiu di li lupi e si manciaru zoccu cc'era di manciari. Bricanti ca, pi cuntu dû putenti dû mumentu, si manciaru li carni e si vìppiru lu sangu dâ Sicilia. Ssi bricanti, ca arridducìanu lu pòpulu a la fami, chiamaru bricanti cui nun avìa cchiù nenti di fàrisi livari e, p'addifinnìrisi contr'a la priputenza e lu surprusu, s'àppiru a fujirisinni ntê muntagni e voschi e accussì, sbannuti dê paisi, ma comuegghè macari iddi avìanu a campari, s'additicaru a li rubbirìi.
Ntâ Sicilia, lu finòminu dû sbannutu è anticu assai, accussì comu antica assai è la fami dî siciliani; nta l'èbbichi lu finòminu hà jutu avanti e arredi, accussì comu avanti e arredi hà jutu la cunnizzioni di misèria o no di la pupulazzioni. Pâ prima vota accumparìu ô tempu dâ duminazzioni rumana cu li rivorti sirvili, quannu ntô tirritòriu di Enna li schiavi s'arrivurtaru contra a li patruni-rumani, ca li tinìanu peggiu di l'armali: di tannu s'accuminciau a parrari di "bricanti" ('n latinu lătro, praedones, ca vinìa a diri: sbannutu, pridoni, bricanti, latru di strata) pirchì chisti pri pricuràrisi lu nicissàriu pô campari, èranu custringiuti a fari li bricanti di strata. Li rivorti dî schiavi di Sicilia, si spanneru macari ntâ pinìsula taliana e ddocu lu schiavu Spartacu, ca aricugghiu nu granni nùmmiru di dispirati, arriniscìu a mèttiri 'n pirìculu la stissa Roma.
Lu finòminu dî sbannuti, ca misi nzemi addivintàvanu na cumpagnìa di bricanti, nun fu cosa sulu dâ Sicilia e di lu miridiuni talianu. Ntê primi sèculi di l' èbbica bizzantina, viaggiari di nu puntu a l'àutru di lu Mpèriu avìa addivintatu na mprisa, unni, bona ca jeva, si vinìa spugghiati di nzoccu egghè si pussidìa dî bricanti prisenti nta tutti li cuntradi. Chistu pirchì c'èranu a l'èbbica àutri bricanti, cchiù firoci assai, ca si cummattìanu ntra d'iddi pâ cunquista dî tirritorî e unni passàvanu lassàvanu làcrimi, duluri e fami. Pi ogni granni bricanti ca la storia hà canusciutu, hannu nasciutu senpri tanti bricanti cchiù nichi: comu dici na sèmprici rèula dâ fìsica muderna, a ogni azzioni currispunni na riazzioni, la stissa e cuntrària !
Pâ pusizzioni c'havi la Sicilia ntô centru dû miditirràniu, chista hà sempri rapprisintatu pri tutti li granni bricanti ca ntê sèculi s'hann'a prisintatu ntâ storia di sta parti dû munnu, comu nu ponti, na piattafurma di unni iri appoi a l'assartu dû cuntinenti aurupèu o africanu; accussì comu lu scontru tra li dui placchi cuntinintali Euru-Asiàtica a nord e chidda Africana a sud, desi urìggini e alimenta cuntinuamenti la furmazzioni dû vurcanu Etna, ô stissu modu, li scontri dî putenti dû nord e dû sud criaru e alimintaru ccani cuntìnui summivimenti e scutimenti dî cunnizzioni pulìtichi e suciali, câ distruzzioni d'ogni civili cunnivenza.
Di tutti li mali ca foru purtati ntâ Sicilia, lu cchiù dannìficu fu la nàscita dû feudalìsimu, la parti cchiù peggiu dû Mediuevu, na svintura pri tutti li pòpuli ca l'àppiru a sumpurtari e na cumpreta ruina pô pòpulu sicilianu.