Pisa

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
Pisa. Piazza dû campu.

Pisa è na cità dâ Tuscana di circa 100.000 abbitanti, capulocu di l'omònima pruvincia.

Giografìa[cancia | cancia la surgenti]

Pisa s'attrova a deci chilòmitri di lu mari Tirrenu, a circa 300 chilòmitri a nord di Roma e a 80 a ovest di Firenzi. Comu pi Firenzi, lu ciumi Arnu puru passa pi Pisa pi jittàrisi ntô mari Tirrenu. Lu tirritoriu dû cumuni agghica nzinu a mari unni s'attrova la frazzioni di Tirrenia. Situata nta na chianura, Pisa è circundata di muntagni chi agghicanu a tanticchia cchiossai di 1000 metri. Mtê vicinanzi s'attrova lu Parcu naturali di Migliarinu, San Rossori, Massaciuccoli.

Storia[cancia | cancia la surgenti]

Funnata dî rumani, si sviluppau ntô mediuevu. Di st'èbbica sunnu li monumenta dâ chiazza dû campu, canusciuti nta tuttu lu munnu ancora oi, comu la turri, la cattiddrali, e lu battisteru.

Repùbbrica marinara, cu Venezia, Genova e Amalfi agghicau a sò màssimu di gloria grazzî ô cummerciu cu la riva sud dû meditirraniu. Ntô XI sèculu la cità di Pisa appi nu rolu di na certa mpurtanza ntâ lutta contra la prisenza mussurmana n Italia dû sud e dû centru. Pisa luttau contra li nsidiamenti mussurmani n Sardegna versu lu 1015 e ntô 1064 Pisa tintau senza successu quarchi prima dî nurmanni di libbirari Palermu, chi di cchiossai di du' sèculi era na cità mussurmana. Duranti lu cummattimentu dû 1064, Pisa arrinisciu a turnarasinni chê sò navi. Ancora òi nu grifuni di bronzu rubbatu a Palermu si pò taliari ô museu di Pisa.

Ntê sèculi chi si siqueru, a picca a picca, Pisa canuscìu un periudu di dicadenza, causatu di la mpurtanza criscenti a livellu pulìticu, geogràficu e culturali di la vicina Firenzi. Già Danti ntô XIV sèculu ntâ sô Divina Cummedia parra di Pisa comu di na cità n cui li custumu sunnu assai dicadenti.

La putenza dâ cità avìa subbutu nu corpu murtali câ scunfitta navali contra li Ginuvisi ntô cummattimentu dâ Miloria dû 6 di austu1284, n cui Pisa persi lu cuntrollu dâ Corsica e di bona parti dâ Sardigna ca quarchi annu cchiù tardu cadìu sutta lu cuntrollu aragunisi.

Ntô 1406 la storia di Pisa è chidda di nu tirritoriu cuntrullatu di Firenzi, nzinu all'unità d'Italia dû 1861.

Oi[cancia | cancia la surgenti]

Oi Pisa è na cità di mpurtanza culturali nutèvuli. È lu seggiu di la Scola Normali Supiriuri, e di l'Università di Pisa, di unni hannu nisciutu littirati e scienziati di fama ntirnazziunali.

Pisani famusi[cancia | cancia la surgenti]

Ntâ storia di Pisa, assai hannu statu li pirsuni famusi chi hannu lu liami cu Pisa. Assai hannu nasciutu a Pisa. Àutri hannu studiatu a Pisa, o Pisa era la so' cità d'adozzioni. Ricurdamu pirciò: Leonardu Fibonacci, Bonannu Pisanu, Nicola Pisanu, Galileu Galilei, Ulissi Dini.

Bannera dâ Tuscana Capulòchi dâ Tuscana Bannera dâ Tuscana
Carrara | Massa | Livornu | Firenzi | Pisa | Pistoia | Grussetu | Siena | Arezzu | Pratu | Lucca
Cumuni dâ pruvincia di Pisa
Bientina - Buti - Calci - Calcinaia - Capannoli - Casali Marittimu - Casciana Termi - Cascina - Castelfrancu di Sutta - Castellina Marittima - Castelnuovu di Val di Cecina - Chianni - Crespina - Fauglia - Guardistallu - Lajaticu - Lari - Lorenzana - Montecatini Val di Cecina - Montescudaiu - Monteverdi Marittimu - Montopoli in Val d'Arnu - Orcianu Pisanu - Palaia - Peccioli - Pisa - Pomaranci - Ponsaccu - Pontedera - Riparbella - San Giulianu Termi - San Miniatu - Santa Cruci supra a l'Arnu - Santa Luci - Santa Maria a Munti - Terricciola - Vecchianu - Vicupisanu - Volterra