Stabbilimentu abbruciatu

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
(Rinnirizzata di Stabbilimentu bruciatu)
La furnaci comu s'apprisenta.

Lu Stabbilimentu abbruciatu eni nu munumentu di archioluggìa nnustriali ca si trova ntâ cuntrata Pisciottu a Sampieri (Rausa).
Fu rializzata tra lu 1909 e lu 1912 supra nu pruggettu dû ncigneri Ignazziu Emmulu, ca si lauriò 'n matimàtica a Catania e 'n ncignirìa cìvili a Nàpuli ntô 1895. Chistu, criannu la sucità cû l'appoggiu dû baruni Penna, scigghìu lu situ di Punta Pisciottu, vicinu ô mari ppi tri mutivi:

  1. lu funnali sufficentimenti prufunnu ppi cunsèntiri l'attraccu dê navi,
  2. â prisenza dâ firruvia e, spiciarmenti,
  3. ppi la vicina cava di argilla luntana quarchi 200 metri, ppi la materia prima.

Ma lu fremmu pruduttivu dô stabbilimentu succidiu duranti la notti dô 26 di jinnaru 1924 ppi nu 'ncendiu dulusu ca lu distrussi nta picca tempu.
Na littra abbannunata dicìa ca lu gestu fu fattu di li sucialisti, mentri n'autra vuci dicìa ca fu fattu ppi vinnitta di nu dipinnenti ca fu licinziatu, oppuru partìu di na cosa 'nterna a li fili di li fascisti.
Oggi pi tistimunianza di ddu passatu pruduttivu, arristaru sulu quattru mura sdirubbati, lu "stabbilimentu abbruciatu" , comu veni ntisu dê lucali o "la mànnara" comu veni suprannuminatu di chiddi ca si vittiru li firm ntâ tilivisioni dô "Cummissariu Muntarbano".
La furnaci era di tipu Hoffman e era cumposta di sidici càmmiri misi a aneddu, longhi cincu metri e larghi tri e menzu ogn'una. Lu tiraggiu furzatu vinia fattu cu na ciminera àuta 41 metri e lu stabbilimentu era longu 86 metri.
La parti est (longa 32 e larga 25 metri) era distinata ô machinariu. La sala machini uspitava dui pulvirizzaturi a marteddu; na 'mpastatrici a èlichi grannni, rifurnita di elivaturi a tazzi, dui laminaturi cu fileri pi la produzzioni di gallette, latirizzi furzati e teguli curvi o coppi, na pressa a rivolver pi la produzzioni di teguli a la marsigliese, na pressa pi la produzzioni di teguli di colmu.
C'era macari nu vanu nicu pi la fabbricazzioni di stampi, teguli marsigliesi e rulli di scurrimentu pi li carrelli di li fileri. Lu stabbilimentu pruduceva latirizi ca vinevanu mannati nta tanti paisi miditirranî: grannni parti di Tripuli (Libbia) doppu la guerra dû 1911 fu custruita cû latirizzi dû Pisciottu.
Si travagghiava dê sei di mattina nfinu a lu scurari, di majiu a sittemmuru.
Cu li primi chioggi lu stabbilimentu abbruciatu vineva chiusu.
Attruvaru travagghiu 'n cintinaru di cristiani d'eta tra li 16 e li 18 anni.
Camòra lu stabbilimentu abbruciatu Furnaci Penna è nta 'n mumentu di attisa. Di sempri stu dificiu ha statu sutta li pulemichi e li dibbattiti: tra li pruposti di mudificari la Furnaci comu arbergu o comu logu curturali, o simpricimenti di fari nu ristauru di mantinimentu.
" Ssà furnaci è comu na basilica laica nta riva dô mari" dissi Vittorio Sgarbi.
Tra li ncontri e li discussioni di l'opinioni pubbrica, di l'amministrazzioni e di li patruna, sta "Basilica laica" è misa dda, ca aspetta muta ccu orgogghiu.