"Nciclupidìa" : Diffirenzi ntrê virsioni

Naviga nella cronologia in modo interattivo

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto

In linea

Virsioni currenti ô 09:54, 13 utt 2014

Na nciclupidìa (o enciclopedìa) è nu cumpenniu scrittu ca cogghi pi quantu pussìbbuli tutti li canuscenzi e lu sapiri umanu.

Lu tèrmini diriva dû latinu mediuevali, e voli diri cchiù o menu "cursu di studi ginirali" (dû grecu εγκυκλιος ="tuttu-ntornu" + παιδεια = "aducazzioni", obberu enkyklios paidéia, ca pò èssiri ntinnutu videmma comu struzzioni circulari, zoè cumpreta, n gradu di cumprènniri tutti li disciprini).

L’enciclopedìi ponnu èssiri giniralisti, e cuntèniri artìculi supra quarsiasi arcumentu, oppuru spicialìstichi e spicializzàrisi ntô n particulari campu dâ canuscenza (p’asempiu. N’enciclopedìa di midicina o di filosufìa).

Difinizzioni ginirali[cancia | cancia la surgenti]

L’elimenti cardinali ca difinìscinu li caràttiri di n’enciclopedìa sunnu quattru: la spicificitati e la sitturialitati di l’arcumenti trattati, la sô ntirtistualizzazzioni, lu mètudu d’urganizzazzioni e li criteri di ridazzioni di l’artìculi.

Li Nciclupidìi si ponnu distìnguiri n ginirali, cuntinenti artìculi di diffirenti e nun nummirèvuli campi di ntiressi (la Nciclupidìa Britànnica e la Nciclupidìa Brockhaus sunnu l’asempî cchiù noti), o ponnu èssiri spicializzati nta n’ùnicu campu di ntiressi, accussì comu n’enciclopedìa mèdica, scintìfica o filusòfica. Cci sunnu videmma enciclopedìi ca cummìgghianu na granni varitati d’arcumenti e aspetti di na data curtura cu na pruspittiva uggittiva dû gruppu ètnicu, comu la Nciclupidìa Suviètica o la Nciclupidìa Abbràica.

Li travagghi nciclupidìci hannu lu scopu di trasmèttiri la canuscenza cchiù significativa ammunziddata n rilazzioni ô suggettu n custioni. Tali òpiri furu chianificati e furu tintati ntô cursu di maiuri parti dâ storia umana, ma lu tèrmini nciclupidìa fu usatu la prima vota pi fàciri rifirimentu a tali travagghi ntô XVI sèculu. Li primi nciclupidìi ginirali c’arrinisceru a èssiri sia auturèvuli sia nciclupidichi ntâ trattazzioni appareru ntô XVIII sèculu, ispirati di l'illuminismu. Denis Diderot fu lu piuneri n Francia. Ogni travagghiu nciclupèdicu è, chiaramenti, na virsioni sintitizzata di tutta la canuscenza, e li travagghi vàrianu pi vastitati dû matiriali e pi l’apprufunnimentu dâ trattazzioni. Lu pùbblicu di distinazzioni pò nfruinzari lu scopu; n'enciclopedìa pinzata pî picciriddi va a èssiri cchiù arriduciuta d’una pi l’adulti.

La dispusizzioni sistimàtica dû matiriali è essinziali pi fàciri l'enciclopedìa nu fruìbbuli strumentu di cunzultazzioni. Sturicamenti, si distingueru dui mètudi d’allèstiri li nciclupidìi cartacei: lu mètudu alfabbèticu, ca cunzisti n artìculi e vuci distinti, urganizzati n basi a l'òrdini alfabbèticu, o la dispusizzioni n catigurìi urdinati girarchicamenti. Lu primu mètudu è chiddu tutt'òi maiurmenti utilizzatu, puru siddu la fluiditati dî media alittrònici cunzenti dî pussibbilitati di ricerca, rimmiu e ndicizzazzioni prima nun mmagginàbbili. L'epìgrafi d’Urazziu supra la prima dâ cupirtina di l’Encyclopédie dû XVIII sèculu trasmetti afficacimenti la mpurtanza dâ struttura di na nciclupidìa: Chi grazzia ponnu agghiùnciri a l’arcumenti banali lu putiri di l'òrdini e dû culligamentu.
L'attuali murtimidialitati asircitau na criscenti nfruenza ntâ riccolta, virifica, sìntisi e prisintazzioni d’ogni gèniri di nfurmazzioni. Pruggetti comu Wikipedia sunnu asempî di novi formi di nciclupidìa, ca fannu lu ripirimentu di nfurmazzioni cchiù sèmprici e mmidiati.

La nciclupidìa, pi comu la canuscemu òi, si sviluppau dû dizziunariu ntô cursu dû XVIII sèculu. Nu dizziunariu si cuncentra n primu locu supra li palori e supra li sò difinizzioni, e di solitu furnisci picca nfurmazzioni rilativi a lu cuntestu dû vucàbbulu di cui tratta. Nunustanti nn’offra na difinizzioni, spissu accabba cû nun fòrniri ô litturi n'adiquata cumprinzioni dû significatu e dû senzu di nu tèrmini, e di comu lu tèrmini ntrasi n cuntattu cu àutri sitturi dû sapiri.

Pi suddisfari tali esiggenza, la nciclupidìa cerca d’affruntari ogni arcumentu n prufunnitati, accussì di trasmèttiri li canuscenzi cchiù rilivanti ca s’ammunziddaru ntô cursu dû tempu supra tali chistioni. Li nciclupidìi ô spissu cuntènunu macari nummarusi carti giogràfichi e llustrazzioni, n junta bibliugrafìi e statìstichi.

Arcuni travagghi ca cuntènunu ntô tìtulu la palora dizziunariu risùrtanu ntê fatti èssiri cchiù sìmuli a n'enciclopedìa, spicialmenti chiddi ca arriguàrdanu àmmiti sitturiali.

@@ Riga 7: / Riga 7: @@
 == Difinizzioni ginirali ==
 <!--{{wiktionary}}-->
-[[File:Ad Encyclopaedia-Britannica 05-1913.jpg|thumb|300px|right|Trafileddu pubblicitariu di l'[[Enciclopedìa Britànnica]] ([[1913]])]]
+[[File:Ad Encyclopaedia-Britannica 05-1913.jpg|thumb|300px|right|Trafileddu pubblicitariu di lu [[Nciclupidìa Britànnica]] ([[1913]])]]
 L’elimenti cardinali ca difinìscinu li caràttiri di n’enciclopedìa sunnu quattru: la spicificitati e la sitturialitati di l’arcumenti trattati, la sô ntirtistualizzazzioni, lu mètudu d’urganizzazzioni e li criteri di ridazzioni di l’artìculi.
-L’enciclopedìi si ponnu distìnguiri n ginirali, cuntinenti artìculi di diffirenti e nun nummirèvuli campi di ntiressi (l’[[Enciclopedìa Britànnica]] e l’[[Enciclopedìa Brockhaus]] sunnu l’asempî cchiù noti), o ponnu èssiri spicializzati nta n’ùnicu campu di ntiressi, accussì comu n’enciclopedìa mèdica, scintìfica o filusòfica. Cci sunnu videmma enciclopedìi ca cummìgghianu na granni varitati d’arcumenti e aspetti di na data curtura cu na pruspittiva uggittiva dû gruppu ètnicu, comu l’[[Enciclopedìa Suviètica]] o l’[[Enciclopedìa Abbràica]].
+Li Nciclupidìi si ponnu distìnguiri n ginirali, cuntinenti artìculi di diffirenti e nun nummirèvuli campi di ntiressi (la [[Nciclupidìa Britànnica]] e la [[Nciclupidìa Brockhaus]] sunnu l’asempî cchiù noti), o ponnu èssiri spicializzati nta n’ùnicu campu di ntiressi, accussì comu n’enciclopedìa mèdica, scintìfica o filusòfica. Cci sunnu videmma enciclopedìi ca cummìgghianu na granni varitati d’arcumenti e aspetti di na data curtura cu na pruspittiva uggittiva dû gruppu ètnicu, comu la [[Nciclupidìa Suviètica]] o la [[Nciclupidìa Abbràica]].
-Li travagghi enciclupèdici hannu lu scopu di trasmèttiri la canuscenza cchiù significativa ammunziddata n rilazzioni ô suggettu n custioni. Tali òpiri furu chianificati e furu tintati ntô cursu di maiuri parti dâ storia umana, ma lu tèrmini ''enciclopedìa'' fu usatu la prima vota pi fàciri rifirimentu a tali travagghi ntô [[XVI sèculu]]. Li primi enciclopedìi ginirali c’arrinisceru a èssiri sia auturèvuli sia enciclopèdichi ntâ trattazzioni appareru ntô [[XVIII sèculu]], ispirati di l'[[illuminismu]]. [[Denis Diderot]] fu lu piuneri n [[Francia]]. Ogni travagghiu enciclupèdicu è, chiaramenti, na virsioni sintitizzata di tutta la canuscenza, e li travagghi vàrianu pi vastitati dû matiriali e pi l’apprufunnimentu dâ trattazzioni. Lu pùbblicu di distinazzioni pò nfruinzari lu scopu; n'enciclopedìa pinzata pî picciriddi va a èssiri cchiù arriduciuta d’una pi l’adulti.
+Li travagghi nciclupidìci hannu lu scopu di trasmèttiri la canuscenza cchiù significativa ammunziddata n rilazzioni ô suggettu n custioni. Tali òpiri furu chianificati e furu tintati ntô cursu di maiuri parti dâ storia umana, ma lu tèrmini ''nciclupidìa'' fu usatu la prima vota pi fàciri rifirimentu a tali travagghi ntô [[XVI sèculu]]. Li primi nciclupidìi ginirali c’arrinisceru a èssiri sia auturèvuli sia nciclupidichi ntâ trattazzioni appareru ntô [[XVIII sèculu]], ispirati di l'[[illuminismu]]. [[Denis Diderot]] fu lu piuneri n [[Francia]]. Ogni travagghiu nciclupèdicu è, chiaramenti, na virsioni sintitizzata di tutta la canuscenza, e li travagghi vàrianu pi vastitati dû matiriali e pi l’apprufunnimentu dâ trattazzioni. Lu pùbblicu di distinazzioni pò nfruinzari lu scopu; n'enciclopedìa pinzata pî picciriddi va a èssiri cchiù arriduciuta d’una pi l’adulti.
-* La dispusizzioni sistimàtica dû matiriali è essinziali pi fàciri l'enciclopedìa nu fruìbbuli strumentu di cunzultazzioni. Sturicamenti, si distingueru dui mètudi d’allèstiri l’encliclopedìi cartacei: lu mètudu [[òrdini alfabbèticu|alfabbèticu]], ca cunzisti n artìculi e vuci distinti, urganizzati n basi a l'òrdini alfabbèticu, o la dispusizzioni n catigurìi urdinati [[girarchìa|girarchicamenti]]. Lu primu mètudu è chiddu tutt'òi maiurmenti utilizzatu, puru siddu la fluiditati dî ''[mass media|media]'' alittrònici cunzenti dî pussibbilitati di ricerca, rimmiu e ndicizzazzioni prima nun mmagginàbbili. L'epìgrafi d’ [[Quintu Urazziu Flaccu|Urazziu]] supra la prima dâ cupirtina di l’''Encyclopédie'' dû XVIII sèculu trasmetti afficacimenti la mpurtanza dâ struttura di n'enciclopedìa: "Chi grazzia ponnu agghiùnciri a l’arcumenti banali lu putiri di l'òrdini e dû culligamentu."
+* La dispusizzioni sistimàtica dû matiriali è essinziali pi fàciri l'enciclopedìa nu fruìbbuli strumentu di cunzultazzioni. Sturicamenti, si distingueru dui mètudi d’allèstiri li nciclupidìi cartacei: lu mètudu [[Òrdini alfabbèticu|alfabbèticu]], ca cunzisti n artìculi e vuci distinti, urganizzati n basi a l'òrdini alfabbèticu, o la dispusizzioni n catigurìi urdinati [[Girarchìa|girarchicamenti]]. Lu primu mètudu è chiddu tutt'òi maiurmenti utilizzatu, puru siddu la fluiditati dî ''[[Mass media|media]]'' alittrònici cunzenti dî pussibbilitati di ricerca, rimmiu e ndicizzazzioni prima nun mmagginàbbili. L'epìgrafi d’[[Quintu Urazziu Flaccu|Urazziu]] supra la prima dâ cupirtina di l<nowiki>’</nowiki>''Encyclopédie'' dû [[XVIII sèculu]] trasmetti afficacimenti la mpurtanza dâ struttura di na nciclupidìa: ''Chi grazzia ponnu agghiùnciri a l’arcumenti banali lu putiri di l'òrdini e dû culligamentu''.
-* L'attuali murtimidialitati asircitau na criscenti nfruenza ntâ riccolta, virifica, sìntisi e prisintazzioni d’ogni gèniri di nfurmazzioni. Pruggetti comu [[Wikipedia]] sunnu asempî di novi formi d’enciclopedìa, ca fannu lu ripirimentu di nfurmazzioni cchiù sèmprici e mmidiati.
+* L'attuali murtimidialitati asircitau na criscenti nfruenza ntâ riccolta, virifica, sìntisi e prisintazzioni d’ogni gèniri di nfurmazzioni. Pruggetti comu [[Wikipedia]] sunnu asempî di novi formi di nciclupidìa, ca fannu lu ripirimentu di nfurmazzioni cchiù sèmprici e mmidiati.
-L'enciclopedìa, pi comu la canuscemu òi, si sviluppau dû [[dizziunariu]] ntô cursu dû XVIII sèculu. Nu dizziunariu si cuncentra n primu locu supra li palori e supra li sò difinizzioni, e di solitu furnisci picca nfurmazzioni rilativi a lu cuntestu dû vucàbbulu di cui tratta. Nunustanti nn’offra na difinizzioni, spissu accabba cû nun fòrniri ô litturi n'adiquata [[cumprinzioni]] dû significatu e dû senzu di nu tèrmini, e di comu lu tèrmini ntrasi n cuntattu cu àutri sitturi dû sapiri.
+La nciclupidìa, pi comu la canuscemu òi, si sviluppau dû [[dizziunariu]] ntô cursu dû [[XVIII sèculu]]. Nu dizziunariu si cuncentra n primu locu supra li palori e supra li sò difinizzioni, e di solitu furnisci picca nfurmazzioni rilativi a lu cuntestu dû vucàbbulu di cui tratta. Nunustanti nn’offra na difinizzioni, spissu accabba cû nun fòrniri ô litturi n'adiquata [[cumprinzioni]] dû significatu e dû senzu di nu tèrmini, e di comu lu tèrmini ntrasi n cuntattu cu àutri sitturi dû sapiri.
-Pi suddisfari tali esiggenza, l'enciclopedìa cerca d’affruntari ogni arcumentu n prufunnitati, accussì di trasmèttiri li canuscenzi cchiù rilivanti ca s’ammunziddaru ntô cursu dû tempu supra tali chistioni. L’enciclopedìi ô spissu cuntènunu macari nummarusi carti giogràfichi e llustrazzioni, n junta bibliografìi e statìstichi.
+Pi suddisfari tali esiggenza, la nciclupidìa cerca d’affruntari ogni arcumentu n prufunnitati, accussì di trasmèttiri li canuscenzi cchiù rilivanti ca s’ammunziddaru ntô cursu dû tempu supra tali chistioni. Li nciclupidìi ô spissu cuntènunu macari nummarusi carti giogràfichi e llustrazzioni, n junta bibliugrafìi e statìstichi.
-Arcuni travagghi ca cuntènunu ntô tìtulu la palora "dizziunariu" risùrtanu ntê fatti èssiri cchiù sìmuli a n'enciclopedìa, spicialmenti chiddi ca arriguàrdanu àmmiti sitturiali.
+Arcuni travagghi ca cuntènunu ntô tìtulu la palora ''[[dizziunariu]]'' risùrtanu ntê fatti èssiri cchiù sìmuli a n'enciclopedìa, spicialmenti chiddi ca arriguàrdanu àmmiti sitturiali.
 [[Catigurìa:Nciclupidìi]]