Schèlitru (umanu)

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
abbiccidariu St'artìculu è scrivutu 'n sicilianu standard, si stai circannu l'artìculu scrivutu 'n calabbrisi di Catanzaru (CZ), vidi Scheletru .


Lu schelitru umanu è furmatu du dui tipi di tissuti cunnittivu (tissutu òssiu e tissutu cartilagginiu dittu macari cannedda ) e svorgi diversi funzioni:

  • funzioni di sustegnu,
  • funzioni di prutizziuni di l'organi nterni,
  • cunsentu lu muvimentu (nfatti suora a l'ossa si nsirisciunu li musculi vuluntari ca cunsentunu lu muvimentu),
  • è na riserva di càuciu (lu principali custituenti di l'ossa) e nterveni ntâ rigulazziuni dâ carcimìa libbirannu ioni Ca++ sutta a l'azziuni di assai fatturi (asèmpiu l'urmoni paraturmuna e tireucarcitunina),
  • ntirveni ntâ pruduzziuni di l'elimenti raffigurati dû sangu picchì cunteni lu tissutu mielòidi o midollu russu.

Cumpusizziuni di l'ossa[cancia | cancia la surgenti]

L'ossu è fattu di:

  • 26,82% sustanza urgànica ditta ussiìna,
  • 55,28% sustanza no-urgànica ca cumprenni
    • 83,89-85,90% fusfatu di càuciu,
    • 9,06-11,00% carbunatu di càuciu,
    • 1,04-1,84% fusfatu di magnèsiu,
    • 3,20-0,70% fluoruru di càuciu,
  • 17% acqua .

Struttura e furma di l'ossa[cancia | cancia la surgenti]

Secunnu â furma si ponnu distinguiri tri tipi di ossa:

  • ossa longhi, ca sunnu chiddi unni la lunghizza privali supra l'àutri diminziuni e unni la parti minzana è ditta diafasi (è fatta di ossu cumpattu ca circonda nu canali cintrali dittu cavita meduddara cuntinenti medudda ôssia), mentri l'estremitati sunnu ditti epifisi e sunnu fatti di ossu spugnusu dilimitatu di nu finu stratu di ossu cumpattu (ntra li picciuliddi e ntra li giuvani, la diafisi e l'epifisi sunnu siparati tra iddi di nu stratu di cartilaggini ditta cartilaggini epifisaria chi pirmetti l'accrescimentu di l'ossa) e fòrmanu la reggiuni di l'ossu ditta metafisi;
  • ossa chiatti, ca sunnu chiddi unni la lunghizza e la larghizza cu valuri sìmili tra iddi privàlanu supra la prufunnità di arcuni asèmpî di ossa chiatti sunnu l'ossa iliachi e l'ossa crànichi (l'ossa crànichi, n particulari, sunnu fatti di ossu cumpattu ntra la supirfici nterna e ntra chidda esterna mentri a lu nternu c'è ossu spugnusu dittu diploe);
  • ossa curti, ca sunnu chiddi unni li tri dimensiuni spazziali hannu valuri simili.

Disposizziuna di l'ossa[cancia | cancia la surgenti]

Schelitru assile:

  • ntâ crozza (25 ossa),
    • cràniu [fruntali, uccipitali, sfenoidi, etmoidi, dui parietali e dui timpurali],
    • facci [dui ossa nasali, dui palatini, dui masciddari, dui curnetti nfiriuri, nu vomeri e n'ossu mandibbulari],
    • aricchia [marteddu, ncudini e staffa],
  • lu ioidi (32-33 ossa),
    • 7 vertibbri cirvicali,
    • 12 vertibbri turacichi,
    • 5 vertibbri lumbari,
    • 5 vertibbri sacrali,
    • 3-4 vertibbri cocciggei junciuti ntra f'iddi,
  • e lu sternu (24 ossa),
    • costuli veri (1°- 7°),
    • costuli farsi (8°- 10°),
    • costuli fluttuanti (11° e 12°).

Scheletru appindiculari:

  • cintu supiriuri [scapula e clavicula],
  • arti supiriuri (30 ossa)
    • omeru,
    • radiu,
    • ulna,
    • carpu [1°fila - trapèzziu, trapeziuidi, capitatu e uncinatu; 2°fila - scafuida, semilunara, piramidala e pirifurma],
    • 5 ossa dô metacarpu,
    • 5 falangi,
    • 4 falangini,
    • 5 falangetti,
  • cintu nfiriuri [ileu, ischiu e pube junciuti assemi],
  • arti nfiriuri (30 ossa)
    • fèmuri,
    • tìbbia,
    • peruni,
    • rotula,
    • tarsu [carcagnu, astragalu o talu, naviculara, cuboida, cubuida I, II e III],
    • 5 ossa dô metatarsu,
    • 5 falangi,
    • 4 falangini,
    • 5 falangetti.

Vuci currilati[cancia | cancia la surgenti]