Fedru

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.

Fedru (20 a.C - 50 d.C. circa) fu nu favulista latinu attivu sutta Tibberiu, Calìgula e Clàudiu. Ntô furriari di chiddi dâ littiratura dâ prima etati mpiriali, fu unu dê picca auturi di nasciuta ca nun era lìbbira: iddu era nu servu traci (o macìduni pi àutri funti) e ntê manuscritti dê sò òpiri è annincatu comu libertus Augusti, tantu ca pari ca fu lu mpiraturi a libbiràrilu.

Li còdici ni vannu cuntannu quasi nuvanta sò fàvuli, spartuti nti cincu libbra, 'n sinari jàmbici, ma lu corpus urigginariu avìa èssiri d'assai cchiù granni. Stu corpus, fu sicuramenti suggettu, spiciarmenti nti l'etati tardumpiriali e rinascimintali, a tagghi e allargati di diversa speci. La raggiuni hà èssiri circata nti l'addupiramentu di sti fàvuli pi scopi di scola, taliannu la sò curtizza e simpricità, e 'n particulari pi fari anzignari li primi basi dô latinu. Si ponnu macari dari a l'auturi li fàvuli cugghiuti nti l' Appendix Perottina (dô nomu di l'umanista Perotti, ca si pigghiau l'arenza di cugghìrili); àutri fàvuli si ponnu custruiri dâ parafrasi 'n prosa.

Nun pari ca stu mìschinu, ma dignitusu e spertu favulista, appi pigghiatu ntra li sò cuntimpuranìi ddu successu ca si miritava, pô menu 'n capu lu pùbbricu istruitu, scupruti arreri ntô sèculu XV, appinu assai furtuna nti l'Etati Muderna. Lu favulista Jean de La Fontaine lu stimau assai e li favuli di Fedru, pô sò stili sèmprici e pê sò cuntinuti muraliggianti foru addupirati assai.