Everest

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
L'Everest.

L'Everest è la muntagna cchiù àuta dû munnu e lu sò pizzu, cu 8.848 metri, è lu puntu cchiù àutu dâ terra. Sta misurazzioni vinni fatta ntô 1852 e di tannu la muntagna fu chiamata cô nomu di George Everest, ca era diritturi dô Sirivizziu Geudeticu di l'Innia. Lu nomu anticu tibbittanu di "Chomolungma" era a l'èbbica scanusciutu pê giòlughi e accussì la muntagna cchiù famusa dô munnu, è canusciuta ntirnazziunalmenti cû nomu di n'ufficiali ngrisi.
Appartinenti â catina di l'Himalaya, è la cchiù àuta e una dê cchiù difficili muntagni d'agghiunciri dô munnu. Pi l'alpinisti stu traguardu, hà sempri statu n'attrazzioni ca non si pò arrisìstiri e, doppu tanti ca ci pruvaru, pâ prima vota vinni scalata lu 29 di maiu1953 di l'alpinista neozilannisi Edmund Hillary e lu sherpa Tenzing Norgay. Dopu, àutri spidizzioni ci arrivaru iddi macari, ma ancora oggi sta muntagna è capaci di fari falliri spidizzioni priparati ntô modu cchiù megghiu e aquipaggiati cu l'attrizzatura cchiù muderni.

L'urrìggini di l'Himalaya[cancia | cancia la surgenti]

La sullivazzioni di chista enormi catina di muntagni, s'eppi alleggiu-alleggiu nta li tèmpura e accuminciò quarchi 70 miliuna d'anni arredi. Apprima di tannu l'Innia era n'ùnicu cuntinenti australi ca ncucchiava Àfrica, Australia e Antàrtidi, mentri ca di l'Asia era spartuta dô mari. S'eppi appoi ca lu cuntinenti australi si spaccò e l'Innia accuminciò chianu-chianu a spustàrisi versu nord, ammeri a l'Asia. La prissioni ca nascìa câ cullisioni tra li dui frunteri cuntinintali, fici piecari lu bordu di l' Innia e, ntô stissu tempu, pruvucò lu sullivazzioni di l'altipiani. Doppu, stringiuti nta la morsa dê prissioni fatti dî dui cuntinenti, l'Imalaya vinni spingiuta versu l'àutu.

L'urrìggini di l'Himalaya ntâ tradizzioni lucali[cancia | cancia la surgenti]

Li populazzioni lucali mèttunu supra a l'Himalaya l'abbitazzioni di li dei. Pi iddi L'Everest è Chomolungma, la dia matri dê terri. Ntâ mituluggìa dô locu, li muntagni sunnu li cchiù antichi discinnenti dû diu dâ criazzioni. Na vota li muntagni avìanu l'ali e vulàvanu di nu postu a n'àutru. Ma Idra, lu diu onniputenti, ci tagghiò l'ali e si nni sirvìu pi stabbilizzari li celi e li terri. St'ali, vùlanu ancora oggi ntornu ê pizzi dê muntagni sutta furma di nùvuli timpistusi. Fu lu diu Idra lu criaturi dê muntagni.