Carbòniu

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
Carbòniu
File:Element 6.webm
Carbòniu atòm

Lu carbòniu è l'elementu chìmicu dâ tàvula piriòdica di l'elementi ca havi comu simmulu "C", lu sò nùmmuru atòmicu è 6 e lu pisu atòmicu è 12,01. Lu carbòniu è nu nun mitallu titravalenti, stàbbili a timpiratura urdinària; a timperàtura àuta si cummina cu ussìgginu, sùrfuru, siliciu, boru e cu tanti assai àutri mitalli.
Li cumposti si spàrtunu nta dui classi: no-urgànichi e urgànichi. Li cumposti urgànichi sù assai comu nùmmuru , picchì l’àtumi di carbòniu hannu la pruprità di comminàrisi tra d’iddi e furmanu longhi catini o strutturi a aneddu. Tra li cumposti, sparti di l'anidridi carbònica (o biòssitu di carbòniu) CO2, havi mpurtanza l'òssitu di carbòniu CO, assai tòssicu picchì s’arrinesci a cumminari cu l'emuglubbina dû sangu pi 200 voti cchiù assai di quantu po’ fari l’ussìgginu. Lu carbòniu si furma ‘n modu spuntàniu nta tutti l’abbruciamenti ncumpleti.

La tàvula piriòdica di l'elimenti