Azawad

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.

Azawad ssi stata na riggiuni situata ô nord dû Mali, autuprucramata statu innipinnenti, ma nun arricanusciutu né di lu Mali. né di li Nazziuni Uniti, né di nuddu àutru statu.

Storia[cancia | cancia la surgenti]

La bannera dâ l'Azawad

Abbitata da sèculi dâ li populazzioni Tuareg, l'Imperu Gao fu funnatu ntô IX sèculu. L'Imperu Songhai vinni funnatu ô 1340 e durau nzinu ô 1591. Ntrâ lu sèculu XVI-XIX nasciu Pashalik di Timbuktu, suttu l'Imperu di Maroccu. Ntê lu 1890 fu culonia cô nomu di Sudan francisi, finu ô 1960, l'annu di la nnipinnenza dû Mali. Ntô lu 1959 fu furmata la Fidirazzioni dû Mali. Ntâ lu 1960 fu pruclamata la Ripubbrica dû Mali ca cumprenni ô nord tuttu lu Azawad.

Ntê lu 2012 lu populu Tuareg[1] 'n Mali[2] addicchiarunu la nnipinnenza uccupandu li riggiuna di Timbuctù, Gao e Kidal. Ntê misi appressu li tuareg foru accumpagnati di islamisti di varia pruvinenza, ca mpuneru la liggi islamica, la cusidditta sharia, ê pupulazzioni lucali, ca puru siddu eranu ggià mussurmani, nun applicavanu la sharia. Lu funnamentalismu riliggiusu dî diriggenti novi di l'Azawad purtau â distruzzioni dî famusi mausulei di Timbuctù, e â distruzzioni dî mansuciritti mediuevali ca s'attruvavanu, tra la cunnanna di la cumunitati ntirnazziunali.

La Francia partecipa â la guerra 'n Mali ppi la questioni di lu cuntinziusu tirrituriali tra lu Mali e li Tuareg, ntra cui li islamisti s'ammiscaru rinnennu lu cuntinziusu di rilivanza ntirnazziunali[3], e arriniscennu a ripigghiari quasi tutarmenti lu cuntrollu di tuttu l'Azawad, cu la sula eccizzioni di parti di la cità di Kidal e dî muntagni tornu tornu.

Giografia[cancia | cancia la surgenti]

Azawad è furmata 'n tri riggiuna Timbuctù, Gao e Kidal. E' bagantu da lu ciumi Niger e munti Aïr. Havi dî munuminti storici di èbbica islamica e di mausulei di prufeti mussulmani.

Pulìtica[cancia | cancia la surgenti]

Lu Muvumentu Nazziunali Libbirazzioni ppi l'Azawad è nu partitu puliticu africanu cca 'spira â la nnipinnenza dô lu cuvernu di Mali.

Noti[cancia | cancia la surgenti]

  1. 2righe.it: Mali: dopo il colpo di Stato è caos
  2. MALI, NU PAISI DIVISU NTRÂ RIVULTI TUAREG, NTERESSI NTERNAZZIUNALI E AL-QAEDA
  3. Mali. Dietro la rivolta dei Tuareg ci sarebbe la Francia