Aggittivi

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.

Ntâ grammàtica cû tèrmini aggittivu si ntenni ddi palori chi si agghiùncinu ô sustantivu pi dàri na qualitati o nu attribbutu. P'asempiu: La casa bedda. Lu muru àutu.

Aggittivi Pusissivi[cancia | cancia la surgenti]

L'aggittivi pusissivi sunnu:

  • Singulari:
    miu; mia
    tou; tua
    sou; sua
  • Plurali:
    nostru
    vostru
    soi

St'aggittivi, a lu singulari si cuntràinu a mè, tò, sò.

St'aggittivi sunnu puru usati cu na pripusizzioni sìmprici o cumposta:

Iddu jòca cu la tò palla (o câ tò palla).


Aggittivi dimustrativi[cancia | cancia la surgenti]

  • stu, sta, sti
  • ssu, ssa, ssi
  • ddu, dda, ddi

Aggittivi Quantitativi[cancia | cancia la surgenti]

L'aggittivi quantitativi ndìcanu quantitati:

  • quantu, picca, troppu, tantu, abbastanti, assai

Diminutivu, Maggiurativu e Piggiurativu[cancia | cancia la surgenti]

Ntô Sicilianu ci sunnu certi modi di altirari la qualità o la quantità di un nomu o di n'aggittivu.

Lu diminutìvu[cancia | cancia la surgenti]

Pi spicificari quantitati o qualitati, fari quarcunu o quarchi cosa cchiù nichi o p'ammustrari affizzioni (vizziggiativu). Pi fari lu diminutivu si agghiùncinu li suffissi: iddu, eddu, uddu, teddu, ceddu, uzzu, a lu nomu o a ll'aggittivu:

Sèggia, siggitèdda
Màsculu, masculìddu
Pezzu, pizzùddu
piru, pirìddu
Soru, surùzza.

Lu maggiuratìvu[cancia | cancia la surgenti]

Pi spicificari puru quantitati o qualitati, nta stu casu aumentu di lu suggettu. Pi fari lu maggiurativu s'agghiunci lu suffissu uni a lu singulari e una a lu plurali di lu nomu o di l'aggittivu

Casa, casuni    
Manu, manuni   

Lu piggiuratìvu[cancia | cancia la surgenti]

Pi significari bruttizza. Pi fari lu piggiurativu s'agghiunci lu suffissu azzu (mascul.) o azza (fimmin.) a lu nomu o all'aggittivu, e tutti dui geniri finiscinu cu la i a lu plurali:  

Casa, casàzza
aceddu, aciddazzu  

Cumparativu e Assulutu[cancia | cancia la surgenti]

Lu cumparativu n Sicilianu si fa pi dui maneri:

  • paragùni di qualitati, agghiuncennu n'avverbi:
    comu, tantu e quàntu  
  • paragùni di quantitati, agghiuncennu l'avverbi:
    cchiù, menu.  

Certi cumparativi, fatti cu mègghiu o pèggiu, nun pìgghianu l'avverbu cchiù.

Lu supirlatìvu rilativu[cancia | cancia la surgenti]

Si forma agghiuncennu l'artìculu ditirminativu lu, la, li, a l'avverbu:

Li cchiù nichi
Lu cchiù forti. 

Lu supirlatìvu assulùtu[cancia | cancia la surgenti]

Si forma agghiuncennu lu suffissu ìssimu, ìssima, pi lu singulari e ìssimi pi lu plurali. Si pò puru furmari cu l'avverbi: assai e veru o lu suffissu: uni:

Binìssimu, Carìssimu, Assài lentu, Veru duci, Riccùni

N'autra forma di supirlatìvu assulùtu s'accucchia radduppiannu l'aggittivu (duci duci, riccu riccu) o l'avverbiu (forti forti, pianu pianu). Wikipedia:Grammatica