Sìculi
| « Nuàutri nun semu Joni e mancu Dori, ma Sìculi. » | |
Li Sìculi èranu nu pòpulu c'agghicò n Sicilia dû cuntinenti prubabbirmenti agghiri lu 1400 a.C.. La Sicilia era già abbitata dî Sicani e cchiù a uccidenti di l'Elimi, e ntonzi li Sìculi àppiru a attruvari n'accordu cu li Sicani. La fruntera ntra li Sìculi e li Sicani fu lu ciumi Salsu. L'urganizzazzioni dî Siculi era privalintimenti tribbali. Cu l'agghicata dî greci nta lu sèculu VIII a.C. e la prugrissiva culunizzazzioni, li Sìculi àppiru a ritiràrisi aaghiri lu nternu, unni funnaru diversi citati. La lingua dî Sìculi era sicuramenti indu-europea, ma nenti cchiù si sapi. Prima di l'arrivu dî greci nun usàvanu na scrittura, e ricintimenti furu asciati petri cu scrizzioni sìculi ca ùsanu l'alfabbetu grecu. La prugrissiva ellenizzazzioni dî Sìculi, purtò picca a picca â perdita di l'identitati culturali. Ntô sèculu V a.C, li Sìculi, cu Ducèzziu agghicaru a urganizzàrisi di manera unitaria, cuntrappunènnusi ê greci, suprattuttu chiddi di Sarausa e di Catania. Lu statu unitariu sìculu durau picca, e ntô 450 a.C. li sarausani batteru l'esèrcitu sìculu e mannaru a Ducèzziu n esiliu n Corintu. Cu la prugrissiva culunizzazioni greca, li Sìculi pèrsiru accussì picca a picca la nfluenza ca avìanu avutu nzinu a ssu mumentu.