Neoluggismu

Lu neoluggismu (dû Grecu anticu νεολογισμός "νέος" [neos] = novu e "λόγος" [logos] = parola) eni na parola ca trasi nta l'usu cumuni pi nnicari cuncetti nova, pi sintitizzari cuncetta c'asistìanu, o pi rènniri muderna e cuntimpurània la terminoluggìa cchiù vecchia. Li neoluggismi sù spiciarmenti utilizzati p'idintificari nvinzioni, finòmini nova o idìi vecchi ca forru piddiati dû cuntestu culturali. Siccomu lu ngrisi eni la lingua cchiù parrata ntô pianeta, di sòlitu li neoluggismi ca s'utilìzzanu sunnu ngrisi. Oppuru lu neoluggismu ngrisi nun s'utilizza e pi cumunicari nu cuncettu novu s'utilizza na paràfrasi. Lu tèrmini e-mail p'asempiu, comu s'utilizza oi ntâ lingua taliana, putissi èssiri n'asempiu di neoluggismu, ma n sicilianu si prifirisci scrìviri "imeil". Oppuru "circari supra google utilizzanu na parola chiavi spicìfica" ntô ngrisi s'utilizza lu verbu "(to) google" dirittamenti.

Li neoluggismu sù pi difinizzioni "novi", e pi stu mutivu sù dirittamenti attribbuiti a nu spicìficu nnivìduu, pubbricazzioni, piriodu o iventu.. Lu tèrmini "neoluggismu" fu strummintatu ntô 1800 circa; e pi nu saccu di tempu nta lu nizziu dû 19mu Sèculu, lu tèrmini "neoluggismu" era iddu stissu nu neoluggismu. Li neoluggismi putìssiru macari rifirìrisi a na parola asistenti o a na frasi ca ccuisìu nu significatu novu.

Nta psichiatrìa, lu tèrmini eni utilizzatu pi discrìviri la criazzioni di paroli ca ci hannu nu significatu sulu pâ pirsuna ca l'utilizza. Eni cunzidiratu nurmali ntê picciridda, ma li sìntuma di disòrdini mintali ch'ìnnicanu na pissicosi, na maladìa mintali comu la schizzofrinìa ntê l'adulta. L'utilizzu di neoluggismi putissi èssiri macari currilatu cu l'afasìa ca ci pigghia a chiddi ca ci àppinu nu dammaggiu dû cirveddu ca risultau di tràuma â testa o di nu nfartu.

Nta tiuluggìa, nu neoluggismu eni na duttrina rilativamenti nova comu p'asempiu lu razziunalismu). Nta stu senzu, lu neoluggista eni nu nnuvaturi ntâ duttrina o ntô sistema di cridu, e a li voti eni cunzidiratu irèticu o suvvirsivu dî parrina. meinstrimmi (<--meinstrimmi eni nu neoluggismu) o di li stituzzioni riliggiusi.

Nta la filosufìa, la frasi "cunnizziunamentu suciali" fu ricintimenti utilizzatu pi discrìviri lu prucessu suciali di redità di certi cridenzi, modi di crìdiri, o cumpurtamentu ginirali.

Cultura n canciamentu

Li neoluggismi sù prisenti ntê culturi cu cchiù ràpidu canciamentu comu lu statu dû Sud Àfrica, e puru nta situazzioni unni c'eni na viloci prupagazzioni di nfurmazzioni.

Sù spissu criati juncennu paroli c'asistìanu (vidi nomu cumpostu e aggittivu) o dùnanu a li paroli suffissa o prifissa novi e ùnici.