Esquerra Republicana de Catalunya
Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) (Manca Ripubbricana dâ Catalugna n sicilianu) è nu partitu pulìticu catalanu. La sò sedi è 'n Barcillona. L'ERC s'addichiara sucialista, ripubbricanu e susteni la nnipinnenza di li Paisi Catalani (Països Catalans), zoè lu nzemi di tutti li paisi di lingua e cultura catalana: la Catalugna, la Cumunitati Valiziana, li Isuli Baliari, la Frangia d'Araùna, lu Prinzipatu d'Andorra, la Catalugna sittintriunali e la citati d'Algheru n Sardigna. Ntô 2008 era lu terzu partitu nnû parramentu catalanu e cuvernava la sò coalizzioni cû PSC (Partit dels Socialistes de Catalunya) e l’ICV (Iniciativa per Catalunya Verds). E' canusciutu videmma simpricimènti comu "Esquerra".
Storia
[cancia | cancia la surgenti]L'ERC nascìu ntô 1931 pì ùpira di Jaume Aiguader i Miró doppu la fusioni ntra di iddi di Partit Republicà Català, L'Opiniò e Estat Català. Nnû stissu annu, doppu la vinciuta a li ilizzioni, lu sicritariu dû novu partitu Francesc Macià pruclamò na Ripubbrica catalana nnipinnenti, ma la quistioni àppi vita brevi e cadìu sùbbitu picchì, câ trasuta n viguri dâ nova costituzzioni dâ secunna ripùbbrica spagnola, si avìa cuncessu a la Catalugna lu statutu d'autunumìa.
Ntô 1934, doppu ca Macià lassò la prisidenza dû partitu a Lluís Companys, chiss'ùrtimu tintò n'àutra vota zoccu nun avìa arrinesciutu a Macià, zoè la pruclamazzioni dâ nnipinnenza dâ Catalogna. Arreri stu gestu nun àppi effettu e, peggiu ancora, vistu ca st'azziuni avìa stata pigghiata pì prutesta pì la ilizzioni di la cualizzioni di dritta a la guida dû paisi, àppi macari l'effettu cuntrariu: l'esercitu ntirvinìu sciugghiennu la Generalitat e arristannu tutti li sò cumpunenti e li sicritari di li partiti pulitichi, cumpresu Companys. Pì chissi fatti e pì la suspinziuni di parti dû cuvernu di dritta di li prujetti di autunumìa ca lu pricidenti cuvernu rifurmista avìa avviatu, lu statutu di autunumìa dâ Catalugna accabbò suspisu nzinu a lu 1936. N ddu annu l'ERC fici parti dû Frunti Populari ca vincìu l'ilizzioni e Companys addivintò arreri capu dû cuvernu dâ Generalitat.
Ntô frivaru dû 1936 l'ERC fici parti dû Frunti Populari ca vincìu l'ilizzioni e lu prisidenti Companys addivintò arreri capu dâ Generalitat. C'accuminzagghia dâ guerra civili n giugnettu dû stissu annu l'ERC appujò lu cuvernu ripubbricanu, pirò câ vinciuta di li nazziunalisti fu addichiaratu foraleggi di Francisco Franco nzèmmula a tutti li àutri partiti dû Frunti Populari. Propiu pì chistu mutivu la Generalitat fu suprissa n'àutra vota. Companys, fuìtu n Francia n seguitu a li pirsicuzzioni accuminzati di lu riggimi franchista, fu annagghiatu di agenti di la Gestapo câ cullaborazzioni dû cuvernu di Vichy, mannatu n Spagna e scupittatu ntô 1940.
Doppu casi 40 anni di azziuni clannistini e pulitica sutta manta, turnò a la pulitica attiva ntî li anni dâ transizzioni dimucratica spagnola stranamènti comu l'ùrtimu partitu catalanista ca uttinnìu la lialitati.
L'ERC di li anni '90 nzinu ô 2006
[cancia | cancia la surgenti]Ntî li anni '90 la popularitati dû ERC criscìu nnâ manera mprissiunanti tantu ca pì li ilizzioni dâ Generalitat dû 1999 uttinni 12 seggi, passannu a 23 ntô 2003. N picca tiempu addivintò lu terzu partitu catalanu agghicannu a uttiniri pì daveru a li ilizzioni pulitichi dô 2004 cchiù di 600.000 voti e la biddizza di 8 seggi nnî Cortes. Chissu è cunzidiratu nu granni risurtatu si ssi pinza ca prima di ntonzi nun avìa pigghiatu mai cchiù di dui seggi.