"Libbru dô Re Ruggeru" : Diffirenzi ntrê virsioni

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nuddu riassuntu dû canciamentu
Nuddu riassuntu dû canciamentu
 
Riga 12: Riga 12:
Ppa ricerca, Idrisi intervisto i viaggiaturi, a unu a unu e macari a gruppi, e usò i canuscenzi 'mparati de mercanti islamici in Africa, nt'all'Oceano Indiano e in Asia, ammiscannuli ccà canuscenza nurmanna di l'Europa, ppi cumplitari 'na mappa dô munnu. Macari lu re Ruggeru pigghiau parti o processcu di l'intervista e tutti i viaggiaturi [[nurmanni]] ca arrivarunu n'Sicilia de posti accantu o' Medditerraneo forunu 'nterrogati pp'aviri 'nformazioni. L'informazioni pigghiati forunu misi n'dô libbru. Stu procedimentu vinni facili di fari picchì a Sicilia c'aveva a marina cchìu ranni di du periodu e s'attruvava o' centru dô Medditerraneo, quindi era u principali puntu di sosta ppe viaggiaturi ca passavunu pa Sicilia.
Ppa ricerca, Idrisi intervisto i viaggiaturi, a unu a unu e macari a gruppi, e usò i canuscenzi 'mparati de mercanti islamici in Africa, nt'all'Oceano Indiano e in Asia, ammiscannuli ccà canuscenza nurmanna di l'Europa, ppi cumplitari 'na mappa dô munnu. Macari lu re Ruggeru pigghiau parti o processcu di l'intervista e tutti i viaggiaturi [[nurmanni]] ca arrivarunu n'Sicilia de posti accantu o' Medditerraneo forunu 'nterrogati pp'aviri 'nformazioni. L'informazioni pigghiati forunu misi n'dô libbru. Stu procedimentu vinni facili di fari picchì a Sicilia c'aveva a marina cchìu ranni di du periodu e s'attruvava o' centru dô Medditerraneo, quindi era u principali puntu di sosta ppe viaggiaturi ca passavunu pa Sicilia.


== Storia di la carta ==
== Storia carta ==
N'dô 1160, i rivoluzioni contru i mussulmani acchiaccarunu Idrisi a fuiri dâ Sicilia. L'annu dopu, n'dô 1161, lu celibbri mappamunnu d'argentu fattu supra la basi du studiu di [[Al-Idrisi]] fu distruutu, e lu libbru fu distruttu e u piattu d'argentu vinni sciugghiutu dâ parti de rivutusi. Lu cumplottu capiatu di [[Matteu Bonellu]] s'accanisci contra li funziunari arabbi dâ curti di re [[Gugghiermu I di Sicilia]], fu persu gran parti di l'archiviu riali.
N'dô 1160, i rivoluzioni contru i mussulmani acchiaccarunu Idrisi a fuiri dâ Sicilia. L'annu dopu, n'dô 1161, lu celibbri mappamunnu d'argentu fattu supra la basi du studiu di [[Al-Idrisi]] fu distruutu, e lu libbru fu distruttu e u piattu d'argentu vinni sciugghiutu dâ parti de rivutusi. Lu cumplottu capiatu di [[Matteu Bonellu]] s'accanisci contra li funziunari arabbi dâ curti di re [[Gugghiermu I di Sicilia]], fu persu gran parti di l'archiviu riali.

Virsioni currenti ô 13:55, 10 giugn 2022

Riproduzzioni dâ Tabula Rogeriana di al-Idrisi, realizzata di Konrad Miller ntô 1929 (e cu testu Latinu)

Ô Libbru dô Re Ruggeru (chiamatu originaariamenti accussì n àrabbo lu "Libbru pô sullazzu di cui s'addiletta a furiari lu munnu" (نزهة المشتاق في اختراق الآفاق tr. Nuzhat al-mushtāq fi'khtirāq al-āfāq) cchiù canusciutu comu ô "Libbru dô Re Ruggeru" n sicilianu o lu "Tavula di Ruggeru" (Tabula Rogeriana n latinu)) era 'na raccolta di carti scritti n la varietà di siciliana-aràbbica dialetti ca cuntineva unna de primi mappi cumpleti dô munnu. Scrivutu di lu giugrafu arabbu Al-Idrisi.

Nnâ prima mitati dô XII sèculu fu criatu n'Sicilia dô Al-Idrisi dâ Ceuta, ca n'dô 1124 fu 'nvitatu dô re Ruggeru II di Sicilia (lu figghiu dô primu re di Sicilia dâ casa riali li Autavilla) a Palermu, ppi fari travagghi giugrafichi. Accussì, lu primu documentu chi cuntava e parra do assài citati sicilianu, comu Àrcamu e Scicli, nni un passu nnô Libbru.

Ci vosiru chinnici anni ppi scriviri tuttu u libbru, picchì fu commissionatu pa prima vota dô re Ruggeru n'dô 1138, e fu terminatu completamenti n'dô 1154, sulamenti quàcchi simana dâ sò morti. 'Na volta cumplitatu, re Ruggeru fici 'ncidiri a mappa dô munnu supra 'na lastra d'argentu.

La carta dû munnu[cancia | cancia la surgenti]

La carta dû munnu di Idrisi

Lu libbru cuntineva discrizioni di diversi climi dô munnu, spartuti in setti zoni supra un tunnu/circhiu cuntineva macari informazioni supra i principali centri abitati. A mappa cuntineva cummenti supra i zoni di scanciu, distanzi di navigazioni e posti ca c'avevunu culturi diversi. Era a mappa cchìu avanzata ppo sò tempu duranti u medioevu. Fu a mappa dô minnu cchìu accurata dô munnu ppi tri secul doppu u sò completamentu.

Ppa ricerca, Idrisi intervisto i viaggiaturi, a unu a unu e macari a gruppi, e usò i canuscenzi 'mparati de mercanti islamici in Africa, nt'all'Oceano Indiano e in Asia, ammiscannuli ccà canuscenza nurmanna di l'Europa, ppi cumplitari 'na mappa dô munnu. Macari lu re Ruggeru pigghiau parti o processcu di l'intervista e tutti i viaggiaturi nurmanni ca arrivarunu n'Sicilia de posti accantu o' Medditerraneo forunu 'nterrogati pp'aviri 'nformazioni. L'informazioni pigghiati forunu misi n'dô libbru. Stu procedimentu vinni facili di fari picchì a Sicilia c'aveva a marina cchìu ranni di du periodu e s'attruvava o' centru dô Medditerraneo, quindi era u principali puntu di sosta ppe viaggiaturi ca passavunu pa Sicilia.

Storia dâ carta[cancia | cancia la surgenti]

N'dô 1160, i rivoluzioni contru i mussulmani acchiaccarunu Idrisi a fuiri dâ Sicilia. L'annu dopu, n'dô 1161, lu celibbri mappamunnu d'argentu fattu supra la basi du studiu di Al-Idrisi fu distruutu, e lu libbru fu distruttu e u piattu d'argentu vinni sciugghiutu dâ parti de rivutusi. Lu cumplottu capiatu di Matteu Bonellu s'accanisci contra li funziunari arabbi dâ curti di re Gugghiermu I di Sicilia, fu persu gran parti di l'archiviu riali.