"Libbru dô Re Ruggeru" : Diffirenzi ntrê virsioni
Nuddu riassuntu dû canciamentu |
Nuddu riassuntu dû canciamentu |
||
Riga 1: | Riga 1: | ||
[[File:Tabula_Rogeriana_1929_copy_by_Konrad_Miller.jpg|miniatura|Riproduzzioni dâ Tabula Rogeriana di al-Idrisi, realizzata di Konrad Miller ntô 1929 (e cu testu Latinu)]] |
[[File:Tabula_Rogeriana_1929_copy_by_Konrad_Miller.jpg|miniatura|Riproduzzioni dâ Tabula Rogeriana di al-Idrisi, realizzata di Konrad Miller ntô 1929 (e cu testu Latinu)]] |
||
Ô '''Libbru dô Re Ruggeru''' (chiamatu originaariamenti accussì n [[Àrabbu|àrabbo]] lu "Libbru pô sullazzu di cui s'addiletta a furiari lu munnu" (نزهة المشتاق في اختراق الآفاق tr. ''Nuzhat al-mushtāq fi'khtirāq al-āfāq'') cchiù canusciutu comu ô "Libbru dô Re Ruggeru" n sicilianu o ''Tabula Rogeriana'' n [[latinu]]) era 'na raccolta di carti scritti n lingua siciliana-àraba ca cuntineva unna de primi mappi cumpleti dô munnu. Nnâ prima mitati dô XII sèculu fu criatu n'Sicilia dô |
Ô '''Libbru dô Re Ruggeru''' (chiamatu originaariamenti accussì n [[Àrabbu|àrabbo]] lu "Libbru pô sullazzu di cui s'addiletta a furiari lu munnu" (نزهة المشتاق في اختراق الآفاق tr. ''Nuzhat al-mushtāq fi'khtirāq al-āfāq'') cchiù canusciutu comu ô "Libbru dô Re Ruggeru" n [[Lingua siciliana|sicilianu]] o lu "Tavula di Ruggeru" (''Tabula Rogeriana'' n [[latinu]])) era 'na raccolta di carti scritti n lingua siciliana-àraba ca cuntineva unna de primi mappi cumpleti dô munnu. Scrivutu di lu giugrafu [[arabbu]] [[Al-Idrisi]]. |
||
Nnâ prima mitati dô XII sèculu fu criatu n'Sicilia dô [[Al-Idrisi]] dâ Ceuta, ca n'dô 1124 fu 'nvitatu dô re [[Ruggeru II di Sicilia|Ruggeru II]] di Sicilia (lu figghiu dô primu re di Sicilia d'casa [[Autavilla (famigghia)|Autavilla]]) a [[Palermu]], ppi fari travagghi giugrafichi. Accussì, lu primu documentu chi cuntava e parra do assài citati sicilianu, comu [[Àrcamu]] e [[Scicli]], nni un passu nnô Libbru. |
|||
[[File:Al-Idrisi's_world_map.JPG|miniatura|La carta dû munnu di Idrisi]] |
|||
Ci vosiru chinnici anni ppi scriviri tuttu u libbru, picchì fu commissionatu pa prima vota dô re Ruggeru n'dô 1138, e fu terminatu completamenti n'dô 1154, sulamenti quàcchi simana dâ sò morti. 'Na volta cumplitatu, re Ruggeru fici 'ncidiri a mappa dô munnu supra 'na lastra d'argentu. |
|||
== La carta dû munnu == |
|||
[[File:Al-Idrisi's_world_map.JPG|miniatura|La carta dû munnu di Idrisi]]Lu libbru cuntineva discrizioni di diversi climi dô munnu, spartuti in setti zoni supra un tunnu/circhiu cuntineva macari informazioni supra i principali centri abitati. A mappa cuntineva cummenti supra i zoni di scanciu, distanzi di navigazioni e posti ca c'avevunu culturi diversi. Era a mappa cchìu avanzata ppo sò tempu duranti u medioevu. Fu a mappa dô minnu cchìu accurata dô munnu ppi tri secul doppu u sò completamentu. |
|||
Ppa ricerca, Idrisi intervisto i viaggiaturi, a unu a unu e macari a gruppi, e usò i canuscenzi 'mparati de mercanti islamici in Africa, nt'all'Oceano Indiano e in Asia, ammiscannuli ccà canuscenza nurmanna di l'Europa, ppi cumplitari 'na mappa dô munnu. Macari lu re Ruggeru pigghiau parti o processcu di l'intervista e tutti i viaggiaturi [[nurmanni]] ca arrivarunu n'Sicilia de posti accantu o' Medditerraneo forunu 'nterrogati pp'aviri 'nformazioni. L'informazioni pigghiati forunu misi n'dô libbru. Stu procedimentu vinni facili di fari picchì a Sicilia c'aveva a marina cchìu ranni di du periodu e s'attruvava o' centru dô Medditerraneo, quindi era u principali puntu di sosta ppe viaggiaturi ca passavunu pa Sicilia. |
|||
== Storia di la carta == |
|||
N'dô 1160, i rivoluzioni contru i mussulmani acchiaccarunu Idrisi a fuiri dâ Sicilia. L'annu dopu, n'dô 1161, lu libbru fu distruttu e u piattu d'argentu vinni sciugghiutu dâ parti de rivutusi. |
Virsioni dû 21:43, 24 mar 2022
Ô Libbru dô Re Ruggeru (chiamatu originaariamenti accussì n àrabbo lu "Libbru pô sullazzu di cui s'addiletta a furiari lu munnu" (نزهة المشتاق في اختراق الآفاق tr. Nuzhat al-mushtāq fi'khtirāq al-āfāq) cchiù canusciutu comu ô "Libbru dô Re Ruggeru" n sicilianu o lu "Tavula di Ruggeru" (Tabula Rogeriana n latinu)) era 'na raccolta di carti scritti n lingua siciliana-àraba ca cuntineva unna de primi mappi cumpleti dô munnu. Scrivutu di lu giugrafu arabbu Al-Idrisi.
Nnâ prima mitati dô XII sèculu fu criatu n'Sicilia dô Al-Idrisi dâ Ceuta, ca n'dô 1124 fu 'nvitatu dô re Ruggeru II di Sicilia (lu figghiu dô primu re di Sicilia d'casa Autavilla) a Palermu, ppi fari travagghi giugrafichi. Accussì, lu primu documentu chi cuntava e parra do assài citati sicilianu, comu Àrcamu e Scicli, nni un passu nnô Libbru.
Ci vosiru chinnici anni ppi scriviri tuttu u libbru, picchì fu commissionatu pa prima vota dô re Ruggeru n'dô 1138, e fu terminatu completamenti n'dô 1154, sulamenti quàcchi simana dâ sò morti. 'Na volta cumplitatu, re Ruggeru fici 'ncidiri a mappa dô munnu supra 'na lastra d'argentu.
La carta dû munnu
Lu libbru cuntineva discrizioni di diversi climi dô munnu, spartuti in setti zoni supra un tunnu/circhiu cuntineva macari informazioni supra i principali centri abitati. A mappa cuntineva cummenti supra i zoni di scanciu, distanzi di navigazioni e posti ca c'avevunu culturi diversi. Era a mappa cchìu avanzata ppo sò tempu duranti u medioevu. Fu a mappa dô minnu cchìu accurata dô munnu ppi tri secul doppu u sò completamentu.
Ppa ricerca, Idrisi intervisto i viaggiaturi, a unu a unu e macari a gruppi, e usò i canuscenzi 'mparati de mercanti islamici in Africa, nt'all'Oceano Indiano e in Asia, ammiscannuli ccà canuscenza nurmanna di l'Europa, ppi cumplitari 'na mappa dô munnu. Macari lu re Ruggeru pigghiau parti o processcu di l'intervista e tutti i viaggiaturi nurmanni ca arrivarunu n'Sicilia de posti accantu o' Medditerraneo forunu 'nterrogati pp'aviri 'nformazioni. L'informazioni pigghiati forunu misi n'dô libbru. Stu procedimentu vinni facili di fari picchì a Sicilia c'aveva a marina cchìu ranni di du periodu e s'attruvava o' centru dô Medditerraneo, quindi era u principali puntu di sosta ppe viaggiaturi ca passavunu pa Sicilia.
Storia di la carta
N'dô 1160, i rivoluzioni contru i mussulmani acchiaccarunu Idrisi a fuiri dâ Sicilia. L'annu dopu, n'dô 1161, lu libbru fu distruttu e u piattu d'argentu vinni sciugghiutu dâ parti de rivutusi.