"Gascògna" : Diffirenzi ntrê virsioni
Nuddu riassuntu dû canciamentu |
|||
Riga 1: | Riga 1: | ||
''' |
'''Gascògna''' (''Gasconha'' n [[lingua uccitana]], ''Gascogne'' n [[lingua francisi|francisi]] e ''Gascuña'' n [[lingua spagnola|spagnolu]]) jèra nu tirritòriu di lu sud-ovest [[Francia|francisi]], duranti a lu [[Mediuevu|Midiuevu]]. |
||
[[File:Gascon_ES.png|thumb|250px| |
[[File:Gascon_ES.png|thumb|250px| Gascogna]] |
||
[[File:Blason_province_fr_Gascogne.svg|thumb|150px|Sìmmulu di la |
[[File:Blason_province_fr_Gascogne.svg|thumb|150px|Sìmmulu di la Guscogna]] |
||
== Lu nomu |
== Lu nomu Gascògna == |
||
Lu nomu di la riggiuni jè na sdifurmata di ''bascu'' (traversu a [[Vasconi]], ca dava lu nomu a na [[Euskal Herria|tribbù basca]] ca stava nti tuttidùi li latati di li [[Pirinei]]). |
Lu nomu di la riggiuni jè na sdifurmata di ''bascu'' (traversu a [[Vasconi]], ca dava lu nomu a na [[Euskal Herria|tribbù basca]] ca stava nti tuttidùi li latati di li [[Pirinei]]). |
||
Ô cuntrariu di autri riggiuna stòrica comu a la [[Britagna]] o la [[Nurmannìa]] ca ammantinenu lu sò nomu nti li mutèrni dipartimènti francisi, lu nomu di la Guascògna non fu ammantinutu; lu tirritòriu ca currispunni a la |
Ô cuntrariu di autri riggiuna stòrica comu a la [[Britagna]] o la [[Nurmannìa]] ca ammantinenu lu sò nomu nti li mutèrni dipartimènti francisi, lu nomu di la Guascògna non fu ammantinutu; lu tirritòriu ca currispunni a la Gascogna stòrica òi è spartutu ntra sèi dipartimenti, e chisti li chiù mpurtanti: [[Pirinei atlantichi]] (ca su cunziddiranu a lu spissu comu la pruvinza autònuma di Guascogna) e [[Landes]] (nti lu [[giugnu]] di lu [[2006]] lu cunzigghiu ginirali dû dipartimentu ammustrau la vulutanti di canciari lu pròpiu nomu nti ''Landes dâ Guascogna'', e si sta già jennu usannu pì mutivi turistici). |
||
== Stòria di la |
== Stòria di la Guscògna == |
||
Duranti di lu midiuevu n Guascogna s'appi nu ducatu ca campau pi assai tèmpura. |
Duranti di lu midiuevu n Guascogna s'appi nu ducatu ca campau pi assai tèmpura. |
||
Riga 19: | Riga 19: | ||
== Giugrafìa == |
== Giugrafìa == |
||
La |
La Gascogna sta misa ntra l'[[Oceanu Atlanticu|Uceanu Atlanticu]] ([[Golfu di Guascogna]] o Golfu di Biscagghia pì li spagnola), li Pirinei e lu ciumi Garonna; la parti di lu mènzu jè carattirizzati di li boschi di li Landes; li ciumi chiù mpurtanti sunnu la Garonna e l'Ardour. |
||
== P'accamòra: dipartimenti dâ Guascogna == |
== P'accamòra: dipartimenti dâ Guascogna == |
||
Riga 36: | Riga 36: | ||
== La Lingua Gascòna == |
== La Lingua Gascòna == |
||
N |
N Gascogna si parra na [[Lingui rumanzi|lingua rumanza]] chiamatu [[dialettu guascuni]], nasciuta di n'ammiscata ntra la [[lingua basca]] e lu [[lingua latina|latinu]]. |
||
Òi lu dialettu guascuni vèni parratu nti tutti li dipartimenti supra muntuàti, ma è arricanusciutu comu lingua ufficiali sulu nti la spagna nti la cumarca di Aràn di la [[Generalitat de Catalunya]] (lu cuvernu catalanu). |
Òi lu dialettu guascuni vèni parratu nti tutti li dipartimenti supra muntuàti, ma è arricanusciutu comu lingua ufficiali sulu nti la spagna nti la cumarca di Aràn di la [[Generalitat de Catalunya]] (lu cuvernu catalanu). |
Virsioni dû 02:35, 5 jin 2011
Gascògna (Gasconha n lingua uccitana, Gascogne n francisi e Gascuña n spagnolu) jèra nu tirritòriu di lu sud-ovest francisi, duranti a lu Midiuevu.
Lu nomu Gascògna
Lu nomu di la riggiuni jè na sdifurmata di bascu (traversu a Vasconi, ca dava lu nomu a na tribbù basca ca stava nti tuttidùi li latati di li Pirinei).
Ô cuntrariu di autri riggiuna stòrica comu a la Britagna o la Nurmannìa ca ammantinenu lu sò nomu nti li mutèrni dipartimènti francisi, lu nomu di la Guascògna non fu ammantinutu; lu tirritòriu ca currispunni a la Gascogna stòrica òi è spartutu ntra sèi dipartimenti, e chisti li chiù mpurtanti: Pirinei atlantichi (ca su cunziddiranu a lu spissu comu la pruvinza autònuma di Guascogna) e Landes (nti lu giugnu di lu 2006 lu cunzigghiu ginirali dû dipartimentu ammustrau la vulutanti di canciari lu pròpiu nomu nti Landes dâ Guascogna, e si sta già jennu usannu pì mutivi turistici).
Stòria di la Guscògna
Duranti di lu midiuevu n Guascogna s'appi nu ducatu ca campau pi assai tèmpura.
Scumparuta
La spartuta addiscriùta supra vinìu nti lu 1790, cu la criata di li dipartimènti di l'assimmulèa custituènti.
Giugrafìa
La Gascogna sta misa ntra l'Uceanu Atlanticu (Golfu di Guascogna o Golfu di Biscagghia pì li spagnola), li Pirinei e lu ciumi Garonna; la parti di lu mènzu jè carattirizzati di li boschi di li Landes; li ciumi chiù mpurtanti sunnu la Garonna e l'Ardour.
P'accamòra: dipartimenti dâ Guascogna
Nti la Francia:
- Landes
- Gers
- Alti Pirenei
- parti di la Gironda, a la manca di la Garonna
- parti di li Pirinei atlantichi, ca accucchianu macari li Paesi Baschi francisi
- parti di la Lot-et-Garonne, a la manca di la Garonna
Nti la Spagna:
La Lingua Gascòna
N Gascogna si parra na lingua rumanza chiamatu dialettu guascuni, nasciuta di n'ammiscata ntra la lingua basca e lu latinu.
Òi lu dialettu guascuni vèni parratu nti tutti li dipartimenti supra muntuàti, ma è arricanusciutu comu lingua ufficiali sulu nti la spagna nti la cumarca di Aràn di la Generalitat de Catalunya (lu cuvernu catalanu).