"Storia dâ Calàbbria" : Diffirenzi ntrê virsioni
Nuddu riassuntu dû canciamentu |
|||
Riga 31: | Riga 31: | ||
Li [[nurmanni]] agghicaru n [[Calàbbria]] versu lu [[1044]] quannu [[Gugghiermu Vrazzu di Ferru]] doppu una di sò primi 'ncursioni fici custruiri nu casteddu a [[Scalea]]. |
Li [[nurmanni]] agghicaru n [[Calàbbria]] versu lu [[1044]] quannu [[Gugghiermu Vrazzu di Ferru]] doppu una di sò primi 'ncursioni fici custruiri nu casteddu a [[Scalea]]. |
||
{{Template:Talìamacari|Storia dâ Calabbria (èbbica nurmanna)}} |
|||
==Lu piriudu viciriali== |
==Lu piriudu viciriali== |
Virsioni dû 22:46, 2 giu 2008
La storia dâ Calàbbria principiau ùnnici millenni arredi. Lu sò tirritòriu vinni abbitatu di n'assai granni nùmmira di pòpuli di l'antichitati, comu a Aschenazi, Îtali, Ausoni, Enotri, Bruzi, Greci e Rumani; ntô mediuevu di li Bizzantini, Àrabbi e Nurmanni; appoi, jennu appressu a la sorti dû Regnu di Nàpuli, di l'Angiuini e Aragunisi; pi finiri, ntâ l'èbbica mudernu, è cullucata, apprima ntô Regnu d'Italia e oggi ntâ Ripùbbrica taliana.
Etati Antica
Li primi nzidiamenti preistòrichi
La prima tistimunianza di prisenza d'òmini ntâ Calàbbria è lu famusu bos primigenius dâ Grutta dû Rumitu di Papasideru, atruvatu ntô 1961 e, comu dìciunu li studiusi, risalenti a ortri 9.000 anni apprima di Cristu, ca si nni pò taliari na copia sarvata ntô Museu Nazziunali di Riggiu Calàbbria. Nta tanti lucalitati calabbrisi s'hannu attruvati signali dâ prisenza di l'òmini 'n etati paliolìtica e misolìtica: a Castella di Santu Petru di Maida, a Tòrtura, a Praia a Mari, a Scalea, a Santu Nicola Arcella, a Santa Fèmia, a Briàticu, supra lu Munti Poru, a Archi di Riggiu Calàbbria. Ô pirìudu di l'etati neulìtica risàlunu anveci li nzidiamenti di Favedda di la Corti, Cassanu, Amennulara, Curinga , Girifalcu e Acri. Sparti di chissu, dui mpurtanti nicròpuli neulìtichi foru scupruti a Turri Galli e a Turri Murdillu.
Pòpuli mitulòggichi
Aschenazi e Ìtali
Pòpuli di l'etati dû bronzu
Ausoni e enotri
Li nzidiamenti di li Bruzi e di li Greci
La Calàbbria greca e bruzia
La Calàbbria rumana
La cunquista rumana
L'etati ripùbbbricana
L'etati mpiriali
Mediuevu
Li duminazzioni di li Bizantini e di l'Àrabbi
La dinastìa nurmannu-sveva
Li nurmanni agghicaru n Calàbbria versu lu 1044 quannu Gugghiermu Vrazzu di Ferru doppu una di sò primi 'ncursioni fici custruiri nu casteddu a Scalea.