Purtali dî tradizzioni dâ Sicilia/Tiriteri

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.

Li filastròcculi o tiriteri



La filastròccula (palora ca veni dû tidiscu "viel strecken" cu la prununza "fil strecchen") è nu cumpunimentu spissu 'n rima cu brevi versi. Pò trattari argumenti vari e veni cuntata cu ritmu viloci o a litanìa. La carattirìstica principali è la ripetizzioni dê palori e dê soni dê palori, ca rènninu la filastrocca divirtenti a cu l'ascuta. La filastròccula era 'n orìggini tramannata sulu cu la palora di patri 'n figghiu, di na ginirazzioni a l'àutra e era principalmenti 'n cuntu pupulari. Ammeri lu 1700, studiusi di tradizzioni pupulari, accumìncianu a arriccògghiri li filastròcculi 'n antoluggìi.


Tiriteri supra li cosi

Signuruzzu chiuviti chiuviti

Signuruzzu chiuviti chiuviti!
l'angileddi sù morti dâ siti.
Facìtini una bona
senza lampi e senza trona.

NIGNIRIGNOLA
La NIGNIRIGNOLA è un jocu veni jucatu di dui picciriddi assittati unu 'n facci a l'autru. Unu dê dui picciriddi appoggia li vrazza e la facci supra li dinocchi di l'àutru ca metti ntâ carina di chistu li manu, facennu prissioni chî ita pi quantu è lu nùmmiru ca hà èssiri nzittatu e accumincia sta tiritera:

NIGNIRIGNOLA…. NIGNIRIGNOLA
Quantu costa na carriola?
TRI!
Tri dicisti lu jocu pirdisti
Cincu dicevi lu jocu vincevi
NIGNIRIGNOLA…. NIGNIRIGNOLA
Quantu costa na carriola?
SEI!
SEI dicisti lu jocu pirdisti
OTTU dicevi lu jocu vincevi
NIGNIRIGNOLA…. NIGNIRIGNOLA
Quantu costa na carriola?
DUI!
Dui dicisti lu jocu vincisti

Pitti pittè

Pitti pittè
La mamma nun c'è
E' juta ô mulinu
E porta lu saccu chinu:
Chinu di manna, chinu di stuppa,
Veni a chiaula e t'ammucca

Luna lunedda

Luna lunedda
Fammi na cudduredda,
Fammilla bedda ranni
Ci la portu a San Giuvanni,
San Giuvanni non la voli,
Ci la portu a san Nicoli,
San Nicoli si la pigghia,
Ci la duna a li cunigghia
Li cunigghia scala scala,
Ci rumperu la quartara,
La quartara china di meli
Viva, viva San Micheli,
Olè.

Chicchirichì

Chicchirichì... sutta ô lettu cci nn'è tri
unu c'abballa, unu ca frisca
unu ca si vivi l'acqua frisca.

Chiovi chovi

Chiovi chiovi
la jatta fa li provi
lu suggi si marita
cu li zòcculi di sita.

Me nanna mi mannau

Me nanna mi mannau a accattari l'ogghiu
pi strata jù ci persi lu stuppagghiu
ora mâ tagghiu... ora mâ tagghiu
e ci la mettu pi stuppagghiu

Pìzzica, jaddu

Pìzzica, jaddu,
pani e furmaggiu;
veni lu cani,
si pigghia lu pani;
veni lu jattu,
si pigghia 'u furmaggiu.
Arrassu, canazzu!
Chissi,...jattazzu

Na vota c'era un vecchiu

Na vota c'era un vecchiu
ca purtava un saccu vecchiu
ci vuleva un puntu
aspittati ca v'û cuntu

Tiriteri supra li noma

Pàulu panza

Pàulu panza
cu tri pùlici na panza
unu ci trippa, n'òutri ci balla
e l'àutru ci fa la tistimunianza
Nn'è jabbu, nn'è maravigghia
nn'è pi mia, nn'è pi me figghia
nn'è pâ figghia di mè figghia
nn'è pi tutta â mè famigghia.

Cicciu bacchetta

Cicciu bacchetta
lassau a porta aperta
trasiu 'n puddicinu
e Cicciu mannarinu.

Giuvanni caca lanni

Giuvanni cacalanni
jetta pirita e fa castagni
li fa a dui a dui
Giuvanni si nni fui
si nni fui ccu na virginedda
e Giuvanni puddicinedda

Turi balluni

Turi balluni,
Stuppagghiu di cannuni
 barca ritorna
E Turi ntappa î corna...
Î ntappa a dui a dui
E Turi si nni fui,
Si nni fui cu Puddicinedda
E Turi cacaredda.

Àngilu battàngilu

Àngilu battàngilu
pigghia lu jattu e mùngilu
mùngilu ndô bicchieri
e Àngilu cavaleri

Ninu nanu

Ninu nanu
sùpira un cantaranu
ccu na cannila a manu
ca pari un saristanu

Minicheddu

Minicheddu tabaccu tabbaccu
si ti vidu dumani t'acchiappu
e t'attaccu ntra un purticatu
Minicheddu cô culu cacatu

Larenzu

Larenzu
ròtulu e menzu
pasta cô sucu
e patati ntô menzu

Teresa

Teresa dammi î picciuli
cacocciuli - cacocciuli,
cacocciuli non ci n'è
sasizza, sasizza;
sasizza cô spacu
mi cacu - mi cacu,
non ti cacari ora
cachiti dda fora.
Dda fora c'è û zu Santu
mi scantu - mi scantu,
dda fora c'è û zu Pinu
mischinu - mischinu.

Tiriteri supra li santi

San Giusippuzzu câ Sacra Famigghia

San Giusippuzzu câ Sacra Famigghia,
truvau sulu scòcci e canigghia
e nun putènnu cchiù diunari
scòccia di nuci si misi a mmanciari.
Spicchja d’arànciu e di mannarinu
pi la Maronna e ppi lu Bbamminu.
San Giusippuzzu bivìa na bburàccia
e si manciava lu pani ccû l'àccia…
...ne, mischineddu, quàntu iùnci,
truvava chiàppara e cucunci...

Sutta un pedi di nucidda

Sutta un pedi di nucidda
c'è na naca picciridda;
si cci annaca lu Bamminu,
San Giuseppi e San Jachinu.
Lu canuzzu fa babbàu,
l'acidduzzu fa cicìu:
beddu dòrmiri ca fa Diu!
Bamminieddu abballa abballa
ca lu chianu è tuttu û tò;
unni posa û tò piduzzu,
nasci â menta e û vasilicò.
Oh Bamminieddu di Cartanissetta,
ca tuttu lu jornu faciti quazetta,
facitimminni un paru a mia
ca vi dicu n'avimmarìa.
Oh Bamminieddu di Cartagiruni,
ca tuttu lu jornu faciti turruni,
datimminni un pizzu a mia
ca vi dicu n'avimmarìa

Filastrocca calabbrisa

San Giuseppi lu vecchiarellu,
cu’ la nnocca e lu cappellu;
lu cappellu ‘nci volàu,
supra ‘na rosa si posàu;
si posàu pe’ meraviglia:
San Giuseppi cu’ so’ fìgliu!

San Giuseppi era malatu

Quannu Giuseppi era malatu
n’avia cchiù né armu, né ciatu
n’avìa dui alivi d’intr’â brunìa,
San Giuseppuzzu la fami patìa…...
N’avìa ògghiu, n’avìa vinu,
sulu carrubi, santu e mmischinu,
e nun putènnu cchiù diunari,
erva sarvàggia si mis’a-mmanciari..
Quannu era stancu, ppi non cascari,
ntô sò vastuni si ieva a appujiari,
e s’assittava supra na seggia,
ma la pignata era sempri leggia

Tronu, tronu

Tronu, tronu,
vattinni arrassu:
chista è la casa
di Sant'Ignaziu,
Sant'Ignaziu e Santu Simuni
chista è la casa
di nostru Signuri.

Arrisbigghiati, peri

Arrisbigghiati, peri, ca l'Ancilu veni,
quannu t'arrisbigghi, t'addummisci arreri.
Iu mi curcu nta stu lettu,
quattru ancili cci aspettu,
cci aspettu a Luca, Giovanni e Mattiu,
tutti l'apostuli di Domini Iddiu.

Patri, Figghiu e Spiritu Santu

Patri, Figghiu e Spiritu Santu.
Nnì stu lettu mi curcai
quattru àncili attruvai:
dui dâ testa, dui dê pedi,
e nnô menzu lu Signuri Diu.
Iddu mi dissi, Iddu mi scrissi
ca la cruci mi facissi.

Filastròcculi varî

Filastrocca mazzarrunara

Balla balletti Signuri e Cumari
avimmu na figghia chi voli jucari
voli jucari a tri canneddi
cìciri cotti e campaneddi
campaneddi supra lu mari
quanti pinni pò purtari
e ni porta na mazzola
chidda di d'intra e chidda di fora
fora quaranta, tuttu lu munnu canta
canta lu jaddu appoggiatu a la finestra
ccù tri palummi n testa
Gadda gaddina
Palermu e Missina
stòcchiti ncina ncina ncinagghia
mastru firragghiu cuccurucù
trasi nesci e vatinni tu!

Don pippinu chi ura è? ci facemu lu cafè ci'u mintemu 'nta cichiredda a don Pippinu Puddicinedda