Iurìstica di dispunibbilitati

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.

A iurìstica di dispunibbilitati eni nu finòminu (ca po arrisuttari di n'incapacitati cugnitiva) 'nta lu quali li pirsuni basanu a pridizzioni dâ friquenza di n'iventu o a propurzioni intra na pupulazzioni su comu facirmenti n'isempiu ppo siri purtatu a l'attinzioni dâ menti.

Diettu cu n'isempiu, cu n'aneddutu comu "Jo sacciu ca c'eni nu studiu miricanu ca dici ca a marijuana fa bbeni o cori" chissa affirmazzioni ieni usata ppi "pruvari" n'intera prupusizzioni o ppi suppurtari lu prigiudizziu: allura si dici ca â iurìstica di dispunibbilitati trasi in jocu.

'Nta sti casi a facilitati d'immaginari n'isempiu o a chiarezza, l'impattu imuzzionali di d'sempiu addiventa cchiu cridibbili dâ prubabbilitati statistica riali.
Propriu picchini l'isempiu veni purtatu facirmenti a dispunibbilitati "mintali", lu singulu isempiu veni cunzidiratu comu rapprisintativu di n'inziemi di iventi cchiu ampiu inveci di nu semprici datu nta n'inzemi cchiu ranni di finomini ca s'avvisiru a cunzidirari.
Autri isempia:

  • Quarcunu rici ca fumarisi li sigaretti nun eni piriculosu â saluti picchi lu sa nannu si fumava tri pacchetta ô jornu e campu cint'anni. A saluti di lu nannu putissi ssiri sulu nu casu, n'iccizioni ca pirò cunferma a regula ginirali e zoè ca lu fumari nun eni na cosa salutari.
  • Lu prisidenti di nu sindacatu parra a nu barcuni a li scritta a lu sô sindacatu. Dici ca li scritta avissiru bisognu di cuntribbuta cuvirnativi duranti sta crisi icunomica e comu isempiu indica lu scrittu ca eni ssittatu a lu barcuni ô cantu i sa mugghieri spiecannu comu li cuntribbuta cuvirnativa ô jutirannu. L'autra ca scotanu e discutunu 'ntra iddi cchiu tarda supra lu cuntribbuta cuvirnativa a lu loru cullega sindacali sunu d'accordu. Lu scrittu pigghiati comu isempiu, in ogni casu, putissi pussibbirmenti essiri l'unicu ca sa fira a pigghiari li cuntribbuta cuvirnativa. Putissi macari ssiri ca in ginirali l'autri scritta nun anu bisognu di li cuntribbuta.
  • Quarchidunu rici a li sô amici ca li machini russi su firmati cchiu spissu a li posta di cuntrollu dâ [pulizzia stratali e di li carabbiniera arrivannu a pigghiarisi cchiu virbali. Lu gruppu di li sô amici sunu d'accordu picchini unu di iddi ca si ciama "Pippu" ci avi na machina russa e ciappi assai virbali 'nto passatu ppi via di li posta di cuntrollu. A rialitati putissi ssiri ca "Pippu" curri viloci e si pigghia virbali ppi l'autuvelox a priscindiri di lu culùuri dâ sô machina. Difattu li statistica putissiru puoi mustrari ca a pircintuali di virbali ppi l'iccessu di vilucitati nun addipiennunu strittamenti di lu culuri dâ machina, ma siccomi "Pippu" eni n'isempiu viventi prisenti â discussiona, a dichiarazzioni pari cchiu vicina â viritati.

Chissu finominu venni arripurtatu pubbricamentu di li pissicolugu Amos Tversky e Daniel Kahneman, ca idintificarru macari a iurìsistica dâ rapprisintanza.

Cunclusiona[cancia | cancia la surgenti]

Issinziarmenti a iurìstica di dispunibbilitati travagghia supra a nuzzioni ca "se ta firi a mmaginarilu, allura a ssiri 'mpurtanti."