Utenti:Io' 81/Boscu Littoriu

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
Angressu a l'arìa archìulogìca demaniali "Boscu Littoriu"

Boscu Littoriu è 'na zona sabbiusa di la costa siciliana ni lu communi di Gela cu' 'na fitta vegetazìuni unni s'attrova 'n'arìa archìulogìca ca teni li resti di un amporiu arcaicu, risalenti a lu VII seculu a.C..

La zona pigghiau lu nomu attuali duranti lu Vintenniu. Cu' la realizzazìuni di la raffìnaria ni li anni '50 la vigìtazìuna subìu li cunsecuenzi di li fumi tossici e si ponu vidiri li alburi tumufatti e cunturciuniati. Finu all'anni '70 l'arìa vinìa usata di li gilìsa p'arrifriscarisi d'astati e di ccà scinniri a lu mari. Furu assai friquenti macari li tombaroli, ca vi arrubbavunu li uggetti pigghìati di li sabbìi[1].

Ni lu 1983 vi foru li scavi archiulogìci ca purtaru a la caniscenza di l'amporiu e di lu 1992 l'arìa apparteni a lu dìmaniu regìunali cu' la 'stituzìuni di la Suprintinnenza di Caltanissetta e auora ospita la sedi gìlisi. Lu boscu, cu' l'angrissu libburu, ha statu ricintatu e protiggiutu di la Vaddìa furestali; l'arìa archìulogìca è tuttauora ni la fasi di scavu.

L'Amporiu arcaicu[2][cancia | cancia la surgenti]

Scavi di l'anticu amporiu: si vidinu li purtusi d'alloggiamentu pir li travi di lu soffittu
Viduta di l'ambienti "A1" di lu VI seculu a.C. e di la so' porta

L' Amporiu arcaicu, accussì adintificatu di li archìulugi, manteni numirusi strutturi (chiùssai di la dicìna) ca appartenunu a 'nu ampìu quarteri, ca si stinneva di lu portu a lu mari finu a l'acropuli di l'antica civitati grìca di Ghélas(lu situ di l'antica acropuli auoggi è la cullìna appiddata Molino a vento), ni la zona dilimitata di lu ciumi Gela a meridioni. S'attratta di edifizìi cu li stanzi quattrati chiuttostu rijulari. Li mura si cunsirvanu finu a chiùssai di 2 mittra di autìzza e alli vôti conservunu la linìa di posa di l'antichi travi di lu tettu. Ni certi casi s'attrovau macari lu stratu d'antonacu ca rivìstiva 'nternamenti li pareta. Una di li struttura è intìgra cu' la porta d'angrìssu cumpunuta di li stipita e di l'archittravi. La ghìsata era custruita 'n mattuna crura, cuariati cu lu suli, probabbirmenti rìalizzati 'n serìi vistu cà su' quasi tutti ca prìsentunu li stessi misura (60 x 60 x 15 cm).

'Na prima fasi di vita di 'stu quarteri si vò data a lu pirìudu di la funnaziuni di la colonia grìca (VIII seculu a.C.). Lu situ s'asviluppau ni lu VI secolo, finu a la so' distruzìuni ddoppu lu 480 a.C., probabilmenti pir causi naturali, addiforsi 'nu marimotu: tracci di 'nu aventu traumaticu su' avidenti ni li crolla di li pareti di li abbitazìoni. Supra li resti di lu quarteri arcaicu s'attruvau un'autra fasi vitali, tipicu di 'sta fasi l'arritrovamentu di li resta di banchetti probabilmenti a scopu rituali.

La scuperta di lu situ avvinìu duranti li travagghi pê funnamenta di chiddu c'hava esseri 'nu asilu communali. Cu 'na signalaziuni li travagghi furo bluccati e lu canteri pir lu novu adificiu s'appa spustari di n'autra banda.

Ni lu dicembri 1999, mentri ca si facevunu li scavi archìulogìci a occidenti di lu Boscu, sutta la direzìuni di la suprìntinnenti Rosalba Panvini e cunnuciuti di l'archìuluga Lavinia Sole, foru attruvati tri altari fittili, ca si vò datanu a lu dicennìu 490-480 a.C. e su' dicurati di ficuri mitologichi a rilievu: ni unu la gòrgoni Mìdusa (la fijura arricorda lu asimplari simili ni la forma di antifìssa espunutu a lu museu "Paolo Orsi" a Sarrausa), cu' li figgghia Pecasu e Crìsauri sutta li brazza, unu autru la dea Eos mentri ca si stà purtannu Thanatos e amfini lu terzu altari c'è la rappresentazìuni di 'na triadi fìmminina (tri dei fimmini) ca nun si poru adintificari. Li altari su' auora espunuti ni lu Museu archìulogìcu regìunali di Gela[3].

'Nu autru ciclu di scavaziuna accuminciau a nuvembri di lu 2007 e si cunchiuriu ni lu annu succìssivu, a sittembri[4], e s'ha spicciatu assemi a lu recuperu di li navi arcaichi arritrovati ni lu mari antistanti. Li dui scuperti, li navi e l'amporiu, su' tinuti 'n considerazìuni di li studiusa assemi comu unicu uggettu di ricerca, pirchì probabilmenti lijati di lu mìdismu aventu catastroficu[5].

Nuta[cancia | cancia la surgenti]

  1. Lu prubblema dô furtu di li riperti archìulogìci havi sempri statu tipucu di la Sicilia, ma 'sta parti speciarmenti, cunzidirannu la quantità ampressiunanti di matiriali geloi ca s'attrovunu 'n tuttu lu munnu ni li vari musei, unni su' sarvati li riperti di la cui origìni è assai vôti clandistina
  2. La danominaziuni ufficiali è Gela, Bosco Littorio-Emporio arcaico (Gela, Boscu Littoriu-Amporiu arcaicu). Pir la realizzazìuni di 'stu paràgrafu ci s'abbasau supra lu testu R. Panvini; F. Giudice, Ta Attika: veder greco a Gela : ceramiche attiche figurate dall'antica colonia, Roma 2003, pagg. 215 passim
  3. Pir li altari - cronulugìa, stili, rafficurazìuna - talìa R. Pavini, Les autels archaïque de Géla. Une découverte exceptionelle en Sicile. Musèe du Louvre, Salle de Diane (25 septembre-17 décembre 2001), Caltanissetta 2001
  4. Pi' 'sti novi acquisizìuna L. Sole, senza pubblicazzioni.
  5. Accomuora talìa ad esempio la 'ntervista a Rosalba Panvini

Bibliugrafìa[cancia | cancia la surgenti]

  • R. Panvini; F. Giudice, Ta Attika: veder greco a Gela : ceramiche attiche figurate dall'antica colonia, Roma 2003
  • R. Pavini, Les autels archaïque de Géla. Une découverte exceptionelle en Sicile. Musèe du Louvre, Salle de Diane (25 septembre-17 décembre 2001), Caltanissetta 2001

Vuci currilati[cancia | cancia la surgenti]

Lijami di fora[cancia | cancia la surgenti]

Catigurìa:Sicilia Catigurìa:Storia Catigurìa:Archioluggìa