Tirrimotu dû 3 di jinnaru 1117

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.

Lu 3 di jinnaru, 1117 lu nord Italia fu curputu dû tirrimotu particularmenti distruttivu. L'epicentru dâ prima divastanti cutuliata avissi a èssirisi lucalizzatu ntô virunisi, câ citati capulocu furtimenti danniata. A Virona cadìu la ricinzzioni sterna di l'anfitiatru Arina, lassànnunni na purzioni ca fu rimaniata urtiriurmenti ntôn succissivu tirrimotu, ntô 1183, criannu l'attuali suggistiva forma di l'Arina câ sò ala. Quasi tutti li cresî, li munasteri e li munumenti foru distruduti o rimaniati, tantu d'eliminari dâ citati li ricordi àutu-mediuevali e criannu na forti prisenza dû rumànicu, stili dâ ricustruzzioni.

Lu sisma si fici sèntiri 'n tutta l'àuta Italia cintrali, 'n Svizzira, Francia e Girmania.
Li dammaggi si cuncintraru a Virona, Milanu, Bergamu, Brescia, Vinizzia, Trivisu, Mudena, Pavia, Parma e Crimona. Ària unni s'iputìzzanu armenu 30.000 morti. Li dammaggi foru gravi nta tutta l'ària cu la sparizzioni di munumenti ca a li voti nun vìnniru ricustruiuti. Lu primu tirrimotu appi nu sciami sìsmicu d'oltri 40 jorna. Stu tirrimotu appi cunziquenzi pirzinu supra lu clima, si va a narrari ca l'àrcini di l'Adiggi a sud di Virona foru rumputi cu na nunnazzioni ca riplicau dda divastanti di l'annu prima, a Vinizzia vi fu n'eruzzioni d'acqua surfùria dû solu e lu Po vitti li propî acqui sullivàrisi pi appoi ripimpari ntô gretu dû ciumi. Si prusciucaru e ntrubbuleru funtani e la terra si gapìu cu cripazzi. Tutti finòmini ca mutaru li cunnizzioni meteorològgichi cu putenti timpurali cu trona e fùrmini e grànnili.
L'epicentru si spustau 'n Lummardia, unni vi foru sismi mpurtanti pi tuttu lu 1117: 12 di jinnaru, 4 di giugnu, 1 di giugnettu, 1 di uttùviru e 30 di dicèmmiru. Tirrimoti mpurtanti siqueru p'anni nta tutta la zona. A Vinizzia fu distruduta tutarmenti la citati di Malamoccu ca nun fu cchiù ricustruiuta.

La ricustruzzioni fu nta quasi tutti li citati lesta e frinètica, mudificau, e a li voti di tantu, li chianti urbani duranti la ricustruzzioni, e detti nu forti staccu tra l'àutu mediuevu e li pirìudi succissivi.