Storia dâ Calàbbria

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
abbiccidariu St'artìculu è scrittu n sicilianu standard, si stai circannu l'artìculu scrittu n calabbrisi, vidi Storia dâ Calàbbria/Calabbrisi.


La storia dâ Calàbbria principiau ùnnici millenni arredi. Lu sò tirritòriu vinni abbitatu di n'assai granni nùmmira di pòpuli di l'antichitati, comu a Aschenazi, Îtali, Ausoni, Enotri, Bruzi, Greci e Rumani; ntô mediuevu di li Bizzantini, Àrabbi e Nurmanni; appoi, jennu appressu a la sorti dû Regnu di Nàpuli, di l'Angiuini e Aragunisi; pi finiri, ntâ l'èbbica mudernu, è cullucata, apprima ntô Regnu d'Italia e oggi ntâ Ripùbbrica taliana.

Etati Antica[cancia | cancia la surgenti]

Li primi nzidiamenti preistòrichi[cancia | cancia la surgenti]

La prima tistimunianza di prisenza d'òmini ntâ Calàbbria è lu famusu bos primigeniusGrutta dû Rumitu di Papasideru, atruvatu ntô 1961 e, comu dìciunu li studiusi, risalenti a ortri 9.000 anni apprima di Cristu, ca si nni pò taliari na copia sarvata ntô Museu Nazziunali di Riggiu Calàbbria. Nta tanti lucalitati calabbrisi s'hannu attruvati signali dâ prisenza di l'òmini 'n etati paliolìtica e misolìtica: a Castella di Santu Petru di Maida, a Tòrtura, a Praia a Mari, a Scalea, a Santu Nicola Arcella, a Santa Fèmia, a Briàticu, supra lu Munti Poru, a Archi di Riggiu Calàbbria. Ô pirìudu di l'etati neulìtica risàlunu anveci li nzidiamenti di Favedda di la Corti, Cassanu, Amennulara, Curinga , Girifalcu e Acri. Sparti di chissu, dui mpurtanti nicròpuli neulìtichi foru scupruti a Turri Galli e a Turri Murdillu.

Pòpuli mitulòggichi[cancia | cancia la surgenti]

Aschenazi e Ìtali

Pòpuli di l'etati dû bronzu[cancia | cancia la surgenti]

Ausoni e enotri

Li nzidiamenti di li Bruzi e di li Greci[cancia | cancia la surgenti]

Talìa macari: Magna Grecia.

La Calàbbria greca e bruzia[cancia | cancia la surgenti]

La Calàbbria rumana[cancia | cancia la surgenti]

La cunquista rumana[cancia | cancia la surgenti]

L'etati ripùbbbricana[cancia | cancia la surgenti]

L'etati mpiriali[cancia | cancia la surgenti]

Mediuevu[cancia | cancia la surgenti]

Li duminazzioni di li Bizantini e di l'Àrabbi[cancia | cancia la surgenti]

La dinastìa nurmannu-sveva[cancia | cancia la surgenti]

Li nurmanni agghicaru n Calàbbria versu lu 1044 quannu Gugghiermu Vrazzu di Ferru doppu una di sò primi 'ncursioni fici custruiri nu casteddu a Scalea.

Lu piriudu viciriali[cancia | cancia la surgenti]

La duminazzioni di li Burbona[cancia | cancia la surgenti]

Lu Regnu d'Italia[cancia | cancia la surgenti]

Dû Secunnu doppuguerra a oggi[cancia | cancia la surgenti]

Purtali di la Calabbria – Jiti a l'artìculi di Wikipedia supra la Calabbria.