Orlannu (cavaleri)

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.

Orlannu è na fijura chi cumpari nti diversi cumpusizzioni littirari a pàrtiri dû mediuevu nzinu ê jorna nostri. E' na fjura storica rialmenti isistita ntô VIII sèculu. nasciu ntô 736 e muriu ntô 778 ntô cummattimentu di Runcisvaddi. Di iddu pigghia lu nomu tutta la tradizzioni littiraria francisi ca va sutta lu nomu di chanson de Roland.

Orlannu ntâ tradizzioni siciliana[cancia | cancia la surgenti]

Li vicenni dî paladini di Francia e di Urlannu foru prubabbirmenti mpurtati n Sicilia dî cavaleri nurmanni tra la fini dû XI e la cuminzatina dû XII sèculu.

Ê jorna nostri li vicenni di Orlannu vènunu cuntati dî cantastori ca tramannanu na tradizzioni antica, spissu familiari di ginirazzioni n ginirazzioni, comu puru nti l'arti figurativa dî carretti siciliani, e supratuttu nti l'òpira dî pupi, pi cui Orlannu custituisci lu prutagunista principali.

Orlannu veni discrivutu tradizzionarmenti comu lu primu Palatinu di Francia e ginirali 'n campu di l'asèrciti francisi e rumani; è figghiu di Miloni, Conti di D'Anglanti e di Berta, soru di Carlu Magnu; è cucinu di Rinardu , Bramanti e di Astolfu. La sò spata è la "durlindana".

Berta, soru dû Re Carlu, si nni fuji cu Miloni, duca di D'Anglanti e a sta nutizzia lu Re, siddiatu forti, fa n'edittu bannennu dû regnu soru e cugnatu. Nasci Orlandu ca già di picciriddu ammustra signali di granni curaggiu, ammazzannu ntô voscu sarpenti e ursi.
Ntantu Carlu Magnu, ncurunatu mpiraturi, mentri si nni torna a casa, 'n Francia, passa dû paisi unni s'avìanu arifuggiati Berta e Miloni e ddocu, avènnuni sintutu già parrari, ncontra a sò niputi Orlandu. Re Carlu ripigghia la sà caminata pâ Francia, purtànnusi d'appressu Orlandu e sò matri (Miloni avìa già murutu pri manu dû saracinu Altomonti).

La prima prudizza unni Orlandu ammustra d'èssiri nu granni guerrieru è quannu ammazza cô vastuni lu putenti saracinu Altomonti (assassinu di sò patri Miloni) e si pigghia li sò armi. Fà appoi tanti àutri mprisi, ammustrannu curaggiu e valuri, meritannu, pri chissu, d'èssiri aricanusciutu comu primu Palatinu di Francia.

Oralandu, ora ca è granni, si marita cu Aldabedda e cu chista campa tranquillu pri quarchi annu, ma, appoi, un jornu, a la corti di Francia, s'apprisenta na picciotta bedda e un cavaleri, accumpagnati di quattru gicanti cu l'ali. Pri sta picciotta accussì bedda, ca havi pri nomu Angelica, tutti li palatini pèrdunu la testa, nnamurati; Orlandu, non currispunnutu d'idda, ortri a la testa, perdi macari la raggiuni.

Astolfu, cucinu e amicu di Orlandu, pi òridini di Diu, cavarcannu l'Ippògridu, nu cavaddu alatu, arvola supra la luna p'aripigghiaru la raggiuni di Orlandu; chistu, turnatu sanu di menti, si jetta, senza cchiù nenti taliari, ammenzu a li battagghi contru a li nfideli pri fari triunfari la fidi 'n Cristu. Appoi, nu tintu jornu, attrova la morti nta la sò ùrtima battàgghia, fatta sempri sutta a li nzegni di Diu, contru a li saracini, nta na lucalità dâ Spagna, saputa sèntiri Roncisvalle; apprima di mòriri sona l'Olifanti, un cornu ca servi pâ chiamata di l'ùrtimu succorsu.