Muntuni (arma)

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.

Nu muntuni è n'arma d'assèdiu. Vinìa usata pi sfunnari li porti dî furtizzi e dî castiddi, o li mura quannu nun era massicciu. Prubabirmenti criata da li Assiri nnû IX-VIII seculu a.C., e pi la prima vota n uccidenti da li spartani nnû V seculu a.C., duranti la Guerra dû Pilupunnìsu.

Pruggettu[cancia | cancia la surgenti]

St'arma vinìa spissu migghiurata cu na testa ri mitallu, ca spissu avìa na forma di muntuni, di cui pigghia lu nomi a màchina. Li muntuni duranti Etati dû ferru, nni l'anticu mediu urienti e Meditirràniu, vinìanu appizzati da nu tilaru cu na funi o catini, n manera ca putissi èssiri cchìu massicciu e cchìu facili di sbàttiri contru lu sò birsagghiu. Li muntuni eranu spissu prutetti da nu tettu n lignu e cummigghiatu cu peddi frischi e vagnati, nun cummustibbili, chistu pi pruteggiri l'arma da lu focu nimicu, e pi furniri prutizzioni a l'òmini contru li frecci di l'arceri e lu focu nimicu. Pi mòviri li muntuni sulitamenti ci vulìanu almenu na duzzina d'òmini e p'arrivari nnî furtizzi s'avìanu affruntari li fussati. I difinsura di castiddi, circavanu di addifinnirisi ittannu ustaculi d'avanzi i muntuni, pocu prima ca la testa du muntuni putìa curpiri nu muru o na porta. Na màggini di nu muntuni Assiru mustra comu i pràtichi d'attaccu e di difisa eranu divintati nnû IX seculu a.C.. I difinsura di mura circanu d'addumari lu focu contru li muntuni e trascinarilu cu na catina, cui attaccava nveci pruvava a libbirari lu muntuni da catina, mentri li peddi vagnati criavanu prutizzioni contru li ciammi nimichi. Àutri muntuni nun eranu mpinnuti cu funi a catini, ma sustinuti da rulli. Chistu pirmisi a lu muntuni na maggiuri vilucitati e quinni na maggiuri forza. Stu muntuni vinni usatu da Lissandru Magnu, comu cunta Vitruviu nnî sò òpiri.

Mpurtanti usu dî muntuni nnâ storia[cancia | cancia la surgenti]

Usu mudernu dû muntuni.

Li muntuni appiru nu mpurtanti utilizzu nni l'antichitati pi cunquistari nnâ citati, pi chistu nu corsu dû tempu li mura vinìanu migghiurati p'annullari li capacitati di màchini d'assèdiu. Esempi stòrici di l'usu dî muntuni n assèdi di citati mpurtanti:

Usu mudernu[cancia | cancia la surgenti]

Lu muntuni avì n'usu mudernu. È nu nicu cilindru mitallicu di li forzi di polizzia, utilizzatu sulitamenti da dui òmini pi sfunnari li porti chiusi.

Àutri pruggetti[cancia | cancia la surgenti]

Commons
Commons
Lu Wikimedia Commons havi 'na catigurìa cca conteni media su Muntuni (arma)