Lingua siciliana (tèmpura sìmprici)

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.

Li tèmpura sìmprici nun sunnu di tutti arricanusciuti comu tèmpura ca vennu storicamenti di l'àrabbu. Chiddu ca si pò diri cchiù pricisamenti è ca sunnu assai sìmuli, siddu nun uguali, a certi formi verbali dî lingui sèmiti. P'àutri paroli la sò asistenza putissi èssiri cchiù antica di l'èbbica àrabba o putissi avìrisi origginata cchiù tardi pi contu propriu, ma cumunchi è n'asistenza ca s'attrova cchiù sìmuli a certi strutturi dî lingui sèmiti ca a l'àutri. E chistu fa pinzari a n'antica stratificazzioni àrabba.

Ntû particulari, iddi currispùnninu a li modi verbali di lu ncumpiutu (àrabbu: al-moudara) e dû cumpiutu (àrabbu: al-madi).

  1. Prisenti sìmprici (al-moudara) - iddu currispunni a li tèmpura taliani prisenti e futuru. (Nta l'àrabbu la forma dû verbu nun cancia ntra lu prisenti e lu futuru). Sta forma verbali sprimi n'azzioni ca nun è cunchiusa dû tuttu, ma è passìbbili di diversi risurtati. Asempiu: ora (suttantisu: s'Iddiu voli) partu. Ntra l'àutru «Inshallah» (s'Iddiu voli) è propriu sprissioni cumuni di l'àrabbu parrannu dû futuru. Nta l'àrabbu e nta l'abbràicu «vaiu» signìfica sia «vado» ca «andrò» e sprimi lu cuncettu di n'azzioni ca pò accarzari a diversi risurtati. St'azzioni è pi megghiu diri «lassata ô distinu» e ntû sicilianu anticu nun riguardava l'azzioni nicissarî o li dicisioni assuluti.
  2. Passatu sìmprici (al-madi) - currispunni a li tèmpura taliani passatu pròssimu e passatu rimotu e a chiddi trapassati. Nta àutri paroli ìnnica tutti l'azzioni passati ca sunnu cumpiuti e nun àvinu cunziquenzi particulari. Asempiu: «ora arrivai» signìfica «sono arrivato adesso», «arrivai oggi è l'annu» signìfica «arrivai l'anno scorso», mentri «poi ca arrivai» si traduci 'n talianu «dopo che ero arrivato» o puru «dopo che fui arrivato».

Nota: pari ca 'n sicilianu ci sunnu puru àutri antichi modi verbali propri pi li tèmpura prisenti e passati (d'orìggini forsi taliana e di sicuru taliani ntâ forma, ma cu n'usu diversu), e ca sunnu cumprimintari a chisti ccà (vidi li verbi di motu ntâ l'artìculu principali).