Jawhar al-Siqilli

Dâ Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
(Rinnirizzata di Jawhar al Siqili)

Jawhar al-Siqilli (Sicilia, circa 911 - Lu Cairu, 28 di jinnaru 992) Giafar lu Sicilianu, fu nu ginirali sicilianu, ca criau lu cchiù granni mperu islàmicu fatimita (sciita) dâ storia, cunquistannu tuttu lu Nord-Africa (u Maghreb), l'Egittu e a Siria. Iddu funnau puru la città di al-Qahirah (lu Cairu) e la granni moschea di al-Azhar, la cchiù antica università dû munnu.

A voti al-Siqilli ha statu scrittu as-Siqilli, as-Saqali o as-Saqalli ni diffirenti trascrizziuni. Puru la Sicilia ha stata chiamata Saqalyah o Siqilyah 'n diffirenti èpichi e dialetti àrabbi. As-Siqilli signìfica «lu Sicilianu» e accussì è canusciutu ntra tuttu lu munnu islàmicu dû Maroccu nzinu a l'Indunesia: sò nomu era Abul al-Husain Jawhar ibn-Abdullah.

Giafar lu Sicilianu ha statu nzinu ô Saladinu lu cchiù granni eroi di tuttu l'Islam. Ancora oi è lu cchiù granni dî l'eroi sciiti e ntû particulari di l'ismaeliti.

Vita[cancia | cancia la surgenti]

Giafar nascíu e campau 'n Sicilia e li sò patri èranu siciliani, ma nun si canusciunu ducumenti unni si dici n'quali città e cu foru li sò cantannavi. La raggiuni è ca iddu era liatu a n'gruppu di Mowlas (nun-àrabbi) siciliani c'avìanu statu purtati n'schiavitù dâ Jazeera (al-Jazeera signìfica «l'ìsula» ‘n àrabbu) di Sicilia â città santa di Kairouan (Tunisia), capitali dû califfatu fatimita n'Africa nord-occidintali. Sò patri Abdullah (ibn-Abdullah significa figghiu di Abdullah) s'avìa cunvirtutu a l'Islam già nnâ Sicilia, ma li sò nannavi èranu cristiani ortodossi e ô tempu nun era custumi n'Africa tracciari l'orìggini di chiddi ca nun avìanu nomi àrabbi o musulmani.

Giafar addivinni attinnenti dû califfu al-Mansur e ntû 952 vinni sùbbutu libbiratu di lu novu califfu al-Mui'zz ca lu midìsimu annu avìa succidutu a al-Mansur e iddu immantinenti lu nòmmina Katib (secretariu di Statu). Nt'al-annu 959 addivinni cchiuassai mpurtanti: veni a èssiri numminatu puru Vizir e cumannanti n'capu di l'armata fatimita. Chidd'annu Jawhar accumincia e cunchiudi la cunquista di nummurusi pruvincî dû Maghrib (Taharat, Fas, Sijilmasa), nzinu a l'Ocèanu Atlànticu. Ddà stapi e accuverna lu paisi pì quacchi annu.

Ntû fivraru dû 969 Jawhar era già cèlibbri e cunzidiratu insustituìbbili di lu califfu al-Mui'zz, ca pinzava ca nuddu àutru putissi arrinèsciri a cunquistari l'Eggittu, ma iddu s'ammarau e picca spiranzi appi pâ sò vita. Si nun avissi cchiù campatu nuddu àutru avissi pigghiatu lu sò postu: lu califfu avissi rinunziatu a la cunquista.

Jawhar si salvau e quannu ca fu di novu forti, ntâ primavera, accuminciau la cunquista di l'Eggittu. Rapidamenti cunquistau la città di Alessandria. Ddà fici n'modu ca li surdati nun facìssiru danni ni massacri e ditti puru premi e onuri a issi pì dissuadìrili dû pigghiari buttini di guerra. Cu stu viàticu di granni putenza e benuvulenza itti versu la città di Al-Fustat, ca sùbbutu s'arresi. Jawhar accittau tutti li tèrmini dû trattatu di resa e firmau nu magnànimu trattatu di paci, garantennu la vita e li proprietà di tutti, quinni addivinìu cuvernaturi di l'Eggittu.

Lu sò cuvernu veni cunzidiratu assai ntilligenti, binèficu e tulliranti, picchì fici nèsciri l'Eggittu di na longa caristìa, na granni puvirtà e iper-inflazziuni dî prezzi, vinsi la criminalità e pirmittìu a tutti libbirtà di riliggiuni. Lu midìsimu jornu dâ cunquista, lu 6 di giugnu 969, iddu tracciau lu disignu e accuminciau la custruzziuni di al-Qahirah (u-Cairu) e dû Qasral (lu casteddu dâ città).

Ntû 970 accuminzau la custruzziuni dâ granni moschea di al-Azhar, e ntû 22 giugnu dû 972 la moschea fu cunsacrata e graputa ô cultu.

Ntû 970 avìa anviatu lu sò esèrcitu na Siria e avìa subbutu cunquistatu lu paisi, ma la situazziuni canciau quannu li Karmati aiutaru li Siriani. Ntû 972 li Siriani e la coalizziuni dî Karmati attacaru l'Eggittu ma Jawhar, pigghiannu lu cumannu dû sò esèrcitu, li scunfissi tutti. La Siria accussì vinni sùbbutu ricunquistata 'n maniera definitiva.

Jawhar veni sempri arricurdatu comu nu granni Katib, nu pulìticu ntilligenti e nu granni amministraturi. Dipartì di stu munnu ô Cairu lu 28 di jinnaru992 quannu avìa cchiù di na quattruvintina d'anni (forsi 82). Si dici ca à ddu tempu nun ci fussi nuddu puita ca nun avissi scrittu dî versi pì chiànciri la sò pèrdita e laudari la sò libbiralità.

Liami esterni[cancia | cancia la surgenti]